Αλκηστις Κατσούνη: Ο νόμος για την ενδοοικογενειακή βία.

Τομή στο χώρο της νομοθεσίας αποτελεί ο νόμος 3500/2006 που αφορά στην αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας. Η Πολιτεία αναγνωρίζει επίσημα με τον πλέον κατηγορηματικό τρόπο ότι το πρόβλημα της βίας μέσα στην οικογένεια σοβεί, ώστε να χρήζει ειδικής αντιμετώπισης. Με το νομοθέτημα αυτό, η ενδοοικογενειακή βία προσδιορίζεται πια ως νομικός όρος. Αποκτά νομική ταυτότητα, εκεί που μέχρι τώρα υφίστατο μόνον ως κοινωνικός – κοινωνιολογικός όρος. Η έννοια της οικογένειας διευρύνεται, ώστε να μην περιλαμβάνονται μόνον τα μέλη της παραδοσιακής «πυρηνικής οικογένειας». ΥπΆ αυτό το πρίσμα, ενδιαφέρουσα είναι η νομοθετική υπαγωγή στις διατάξεις του νόμου και των περιπτώσεων βίας μεταξύ των τέως συζύγων.

Ακόμη, όμως, πιο ενδιαφέρουσα είναι η υπαγωγή και της μονίμου, χωρίς γάμο, συντρόφου του άνδρα ή του μονίμου συντρόφου της γυναίκας και των τέκνων τους (κοινών ή ενός εξ αυτών), που υφίστανται βία, εφόσον τα πρόσωπα αυτά συνοικούν.
Όλες οι ανωτέρω περιπτώσεις, μέχρι πρότινος, έβρισκαν στέγη κάτω από τις γενικές διατάξεις του δικαιϊκού μας συστήματος. Οι τελευταίες, είτε είχαν θεσπισθεί για την προστασία του γενικότερου αγαθού της ζωής και της γενετήσιας αξιοπρέπειας (π.χ σωματικές βλάβες, ανθρωποκτονίες, απειλές, βιασμοί και ασέλγειες), είτε, εφαρμόζονταν αναλόγως, και όχι ευθέως, στις περιπτώσεις οικογενειακής βίας (π.χ ρύθμιση κατάστασης, στα πλαίσια της δικαστικής προστασίας με ασφαλιστικά μέτρα).

Με το νέο νόμο, οι διατάξεις του Ποινικού Κώδικα αντικαθίστανται ή εμπλουτίζονται με ιδιώνυμα εγκλήματα, των οποίων οι ιδιάζουσες περιστάσεις κάτω από τις οποίες τελούνται ενέχουν βαθιά ηθικοκοινωνική απαξία.

Επίσης, εμπλουτίζονται και οι δικονομικές διατάξεις περί ασφαλιστικών μέτρων, ώστε να γίνονται προσφορότερες για τους σκοπούς του νόμου. Έτσι, προβλέπεται ειδικό κεφάλαιο για την αρωγή των θυμάτων με την απομάκρυνση του δράστη από την οικογενειακή κατοικία. Ο νόμος διακρίνεται για την διάθεση αναβάθμισης Πολιτειακών Θεσμών, όπως για παράδειγμα των εκπαιδευτικών που διαπιστώνουν ή πληροφορούνται ότι έχει διαπραχθεί σε βάρος μαθητή έγκλημα ενδοοικογενειακής βίας.

Με τη συνδρομή της Πολιτείας, επίσης, ο Εισαγγελικός Θεσμός μετατρέπεται σε κοινωνικό θεσμό ελέγχου και προστασίας, διαμέσου της ποινικής διαμεσολάβησης. Η τελευταία συνίσταται στην παρακολούθηση από το δράστη συμβουλευτικού-θεραπευτικού προγράμματος με την κίνηση, εξέλιξη και παρακολούθηση όλης της διαδικασίας από τον Εισαγγελέα. Εδώ, διακρίνεται η διάθεση του νομοθέτη να ανεξαρτητοποιήσει τον Εισαγγελικό Θεσμό από την άσκηση των αυστηρώς ποινικών καθηκόντων του, και να του προσδώσει κοινωνικότερα χαρακτηριστικά με την απάλειψη της κοινής εντύπωσης ότι ο ρόλος του είναι περιοριστικά δικαστικός, κατασταλτικός και «εξω-κοινωνικός». Παράλληλα, δίδεται η δυνατότητα στα θύματα κοινωνικής συμπαράστασης μέσα από Υπηρεσίες των ΟΤΑ αΆ και βΆ βαθμού.

Είναι σαφής, λοιπόν, η διάθεση του κοινού νομοθέτη να αναβαθμίσει τους θεσμούς σε μοχλούς ελέγχου και προστασίας για την ομαλότερη λειτουργία των οικογενειών που εκδηλώνουν μεταξύ τους βία.

Κατά την άποψή μου, βέβαια, ο νόμος παρουσιάζει προβλήματα διοικητικής εφαρμογής που θα καταλήξουν σε στρεβλώσεις. Δίδοντας, φερΆ ειπείν, τη δυνατότητα στους ΟΤΑ να δημιουργήσουν Υπηρεσίες κοινωνικής συμπαράστασης, η σχετική διάταξη θα παραμένει κενό γράμμα μέχρι τη δημιουργία τους. Θα έπρεπε λοιπόν, οι ΟΤΑ να υποχρεώνονται σε άμεση ίδρυση των υπηρεσιών αυτών, διότι διαφορετικά δεν εφαρμόζεται ο νόμος. Να μια πρώτη δυσλειτουργία.

Ύστερα, ως προς τα σχολεία, η σχετική διάταξη είναι, κατά τη γνώμη μου, ελλιπής. Καλό θα ήταν να προβλέπεται η ταυτόχρονη ίδρυση αυτοτελών κοινωνικών υπηρεσιών εντός σχολείων, ανεξαρτητοποιημένων από τις αντίστοιχες Πρόνοιας των ΟΤΑ, με ειδικά καθήκοντα στήριξης μαθητών ενδοοικογενειακής βίας που ενδεχομένως παρουσιάζουν και παραβατική συμπεριφορά εντός σχολείου. Να μια δεύτερη δυσλειτουργία.

Οι δυσλειτουργίες αυτές οφείλονται αφενός στον «υδροκεφαλισμό» της Διοίκησης, κεντρικής και αποκεντρωμένης, στην συναρμοδιότητα πολλών υπηρεσιών ή υπουργείων, στην κακή διαχείριση του δημοσίου χρήματος είτε αφορά σε κατασπατάληση είτε σε μικρή απορροφητικότητα των κονδυλίων , στην μη ίδρυση οργανικών θέσεων όπου απαιτούνται κ.ο.κ.

Τουλάχιστον, το πρώτο βήμα έγινε. Αργήσαμε, όμως, πολύ. Πέρα από την αμέλεια της Πολιτείας, η ελληνική κοινωνία παρουσίαζε εσωστρέφεια στην αναγνώριση του προβλήματος, για την οποία διακρίνεται ακόμη. Εξακολουθεί να είναι ταμπού, ειδικά στις μικρές κοινωνίες, όπως η δική μας. Η θεσμοθετημένη αναγνώριση του κοινωνικού αυτού ζητήματος, θα βοηθήσει ώστε με μεγαλύτερη ευκολία να παραδεχθούν τα άτομα το πρόβλημα.

Τόσο στην περίπτωση της Βέροιας, όσο και της Αμαρύνθου, ως δράστες φέρονται ανήλικοι. Για να φθάσουν, όμως, οι τελευταίοι να αναπτύξουν μια τόσο έντονα παραβατική, ειδεχθή και βίαιη συμπεριφορά, συνάγει κανείς ότι και οι ίδιοι έχουν υποστεί αντίστοιχες συμπεριφορές μέσα από το οικογενειακό κύταρρο που αποτελεί τον πρωταρχικό πυρήνα πρόσληψης βιωμάτων και ανάπτυξης της προσωπικότητας. ΓιΆ αυτό και ο νόμος αυτός είναι επίκαιρος.
Με τιμή

Αλκηστις Κατσούνη