Αρχαία τοπωνύμια της Κεφαλονιάς

Ο Ησύχιος αναφέρει πως η Κεφαλονιά ελέγετο και Σκιάρα. Ως γνωστόν, τέσσερις ήσαν οι ομόσπονδες, αλλά ανεξάρτητες κυριώτερες πόλεις της νήσου του Κεφάλου, της Κεφαληνίας…

– Σκιάρα το άλλο όνομα της Κεφαλληνίας.

– Σάμη, Κράνιοι, Παλείς και Πρώννοι οι 4 πόλεις της Κεφαληνιακής Τετραπόλεως!

– Ο Κέφαλος ήλθε εξ Αθηνών στην νήσο.

Ο Ησύχιος αναφέρει πως η Κεφαλονιά ελέγετο και Σκιάρα. Ως γνωστόν, τέσσερις ήσαν οι ομόσπονδες, αλλά ανεξάρτητες κυριώτερες πόλεις της νήσου του Κεφάλου, της Κεφαληνίας στα αρχαία χρόνια (εξ ου και τετράπολις):-Η Σάμη, η σπουδαιότερα, η οποία αποίκισε την Σάμο και ακολούθως Σαμοθράκη.

οι Κράνιοι (ή Κράνη ή Κρανία). Ίσως σχετικό και το αναφερόμενο τοπωνύμιο «Κραντήρες οδόντες»

της Κεφαληνίας.- οι Παλείς (ή Πάλη) και- οι Πρώννοι ή Πρόννη

ή Πρώνησος

ή Πρωννοί (την οποία οι περισσότερες επιγραφές αναφέρουνε ως «Πρόνοι»).

Αυτές και οι τέσσερις ονομάσθηκαν από τους υιούς του πρώτου άρχοντα και ονοματίσαντος την νήσο, του Κεφάλου: Τον Σάμο, τον Κρανίο, τον Πηλέα και τον Πρώννο. Αναφέρει το Ετυμολογικόν το Μέγα: «Κεφαλληνία, από Κεφάλου τινός, ος ακουσίως ανελώς Πρόκριν την Ερεχθέως μητέρα, έξεισι της Αττικής, και συν Αμφιτρύωνι στρατεύεται κατά Τηλεβόων. Έπειτα δε εκ Λυσίππης έσχεν Σαμαίον και Κράνεων και Παλαιών, αφ’ ων οι εν τη Κεφαλληνία Πρόνοοι, Σαμαίοι, Κράνειοι, Παλείς προσηγορεϋθησαν. Ούτως Επαφρόδιτος εν υπομνήματι της Οδύσσειας». Ο Αριστοτέλης στην «Ιθακησίων πολιτεία» αναφέρει: «Τον Κέφαλον οικούντα εν ταις απ’ αυτού κληθείσαις Κεφαληνίαις νήσοις, άπαιδα επί πολύ όντα, ερόμενον τον θεόν, κελευσθήναι ω αν εντύχη θήλει συγγενέσθαι, παραγενόμενον δε εις την πατρίδα και δη εντυχόντα άρκτω, κατά τον χρησμόν συγγενέσθαι, την δε εγκύμονα γενομένην μεταβαλείν εις γυναίκα και τεκείν παίδα, ον κληθήναι από της μητρός άρκτου Αρκείσιον» Αυτός ο εξ άρκτου Κεφαλήν Αρκείσιος ήταν ο ήρως και γνωστός πάππος του Οδυσσέως.

Άλλα τοπωνύμια της Αρχαίας Κεφαλληνίας:

Άλλη λιγώτερο αναφερομένη πόλις, αλλά όχι και ολιγώτερο σπουδαία ήταν η Έρισσος ή Ερισσός (στα βόρεια). Επίνειον αυτής ήταν ο λιμήν Πάνορμος.

– Άλλη πόλις, η Τάφος ή Ταφιούσσα. 

– Αλλη το Δουλίχιον (Β,629). 

– Αλλη πόλις, η Αιγίλιψ (= αιξ + λείπω). Ονομάσθηκε έτσι, επειδή εκείτο σε υψόμετρο και σε δύσβατο πέτρα, όπου μόνο αίγες μπορούσαν να έχουν εύκολη πρόσβασι.

– Στα δε αρχαία χρόνια και ο Αστακός της Ακαρνανίας ήταν αποικία των Κεφαληνίων.

– Μεταξύ δε Σάμης και Ιθάκης υπήρχε η μικρά νήσος Αστερία (ο Όμηρος την αναφέρει Αστερίδα)

10. Από τα αρχαία χρόνια, σημειώνεται επίσης το όρος Βαία, με τους κατοίκους του, τους Βαιάτες, το οποίο ονοματίσθηκε από τον ομώνυμο κυβερνήτη του Οδυσσέως.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ: 
1. Γι’ αυτό και η νήσος δεν γράφεται με δυο λ, αλλά με ένα.

2. Βλ. σχ. άρθρο του γράφοντος στην «Ενημέρωση» της 5.10.2003. 

3. «κραντήρες οδόντες» οι αρχαίοι έλεγαν τους ύστερον φυομένους οδόντες, τους σωφρονιστήρες -τους νυν λεγόμενους κατ’ αντιστοιχίαν φρονιμίτες. 

4. Πολύβιος Ε,3. 

5. Στράβων 1,455. 

6. Κατ’ άλλους, ο Κέφαλος εφόνευσε εκουσίως την θυγατέρα του Ερεχθέως, και όχι την μητέρα του. Κι αυτός ήταν ο λόγος που έφυγε από την Αττική. 

7. 444,17-fr.504 Rose.

8. ΑΒ, sym. 1382, ΕΜ 1817, Eust. 1516, 62; 1756, 53; 1961, 13. Οrus.

9. Οι αρχαίοι μας πρόγονοι με την έκφρασι «αιγίλιπος πετρα» εννοούσαν κάθε απόκρημνο βράχο, τόσο δυσπρόσιτο, υποτίθεται, ώστε σε αυτόν μπορούσαν να φθάσουν μόνο αίγες… 

10. «εστί δε τις νήσος μέσση αλί πετρήεσσα μεσσηγύς Ιθάκης τε Σάμοιό τε παιπαλοέσσης Αστερίς, ου μεγάλη».