Η κεφαλονίτικη πτυχή της ελληνικής ναυτιλίας, στο πέρασμα των αιώνων (μέρος ΙΙΙ)

Αποδεχόμενοι τη ριζοσπαστική άποψη (ουδεμία σχέση με πολιτική ιδεολογία), ότι το ναυτικό ανθρώπινο δυναμικό πρέπει να είναι άρτια εκπαιδευμένο και να πρωταγωνιστεί στο παγκόσμιο ναυτιλιακό γίγνεσθαι, στον ίδιο βαθμό με τους εφοπλιστές, προσπαθήσαμε -στο δεύτερο μέρος αυτής της δοκιμής- να παρουσιάσουμε τη ναυτική φυσιογνωμία του Νίκου Καββαδία!

Στο πρόσωπό του αντικατοπτρίζεται ο Κεφαλονίτης, και όχι μόνο, ναυτικός μετά το δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ωστόσο, δε μπορούμε να παραγνωρίσουμε και τη μερίδα των ανθρώπων, οι οποίοι συντονίζουν και ρυθμίζουν «εκ των έσω» τις ναυτιλιακές επιχειρηματικές κινήσεις, δηλαδή τους εφοπλιστές. Έτσι, μετά την «παρέκβασή μας» με «ΤΑ ΚΑΡΑΒΙΑ ΤΗΣ ΚΕΦΑΛΟΝΙΑΣ», συνεχίζουμε με το τρίτο μέρος της «Κεφαλονίτικης Πτυχής της Ελληνικής Ναυτιλίας στο Πέρασμα των Αιώνων», αναφερόμενοι στις μεγάλες εφοπλιστικές οικογένειες της Κεφαλονιάς!

Είναι γεγονός, ότι η Κεφαλονιά είναι ένα από τα νησιά, από όπου έχουν την καταγωγή τους πολλοί μεγάλοι εφοπλιστές, η δράση των οποίων ξεκινά πριν το 1860. Σίγουρα πολύ νωρίτερα, αρκετοί Κεφαλονίτες είχαν διακριθεί στο ναυτιλιακό στίβο, όμως τα επιτεύγματά τους χάνονται στα βάθη της ιστορίας κι έτσι δεν έχουμε πολλά σαφή και συγκεκριμένα στοιχεία γι’ αυτούς. 

Αρχικά, η οικογένεια Βαλλιάνου, από τις Κεραμειές της Λειβαθούς, διακρίθηκε για τη ναυτιλιακή και εμπορική της δράση, κατά τη διάρκεια του 18ου και 19ου αιώνα. Συνεχίζοντας τη ναυτιλιακή παράδοση της Κεφαλονιάς και με πράκτορες – συνεργάτες, τους επίσης Κεφαλονίτες Γερ. Καμπίτση, Α. Φωκά και την οικογένεια Αμπατιέλλου -οι οποίοι εμφάνισαν έντονη εφοπλιστική δράση-, ανέπτυξε σημαντικό στόλο, στη διάρκεια του 18ου αιώνα. Οι ναυτιλιακές δραστηριότητες της οικογένειας Βαλλιάνου εντοπίζονται στα αρχεία των δυτικοευρωπαϊκών λιμανιών, όπου καταγράφονται πολλοί πλοίαρχοι με το όνομα αυτό (Βαλλιάνος), χωρίς όμως να γνωρίζουμε την ακριβή συγγένειά τους με τους δημιουργούς του οίκου. Η μεγάλη ακμή της οικογένειας εντοπίζεται στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, με τη δημιουργία του οίκου των αδελφών Βαλλιάνου, κατ’ αρχάς στη Μαύρη θάλασσα, με έδρα το Ταϊγάνιο της Αζοφικής, και εν συνεχεία με γραφεία στο Λονδίνο και τη Μασσαλία. Ο πατέρας των ιδρυτών του οίκου ήταν ο Αθανάσιος Βαλλιάνος, ο οποίος πρέπει να γεννήθηκε περίπου στα μέσα της δεκαετίας του 1770. Ο Αθανάσιος, μαζί με τη γυναίκα του, Φρόνια, απέκτησαν οκτώ παιδιά: τη Σαντίνα, το Σπύρο, το Νικόλαο, το Μεταξά, το Μαρίνο (1808-1896), τον Παναγή (1814-1902), τον Ανδρέα (1827-1889) και τη Μαρία. Ο Μαρίνος, ο Παναγής και ο Ανδρέας αποτέλεσαν τη σημαντική αδελφική τριάδα, που δημιούργησε τον οίκο των αδελφών Βαλλιάνου. Συγκεκριμένα, από τους πιο ισχυρούς Κεφαλονίτες εφοπλιστές της εποχής, μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους, είναι ο Μαρίνος ή αλλιώς Μαρής Βαλλιάνος, που θεωρείται ο πρόδρομος των Ελλήνων εφοπλιστών του Λονδίνου! Ξεκίνησε ως ναυτικός το 1820 και το 1858 άνοιξε το δικό του ναυτικό γραφείο στο Λονδίνο.

Όσον αφορά στην κοινωνική τους προσφορά κι ευθύνη, οι αδελφοί Βαλλιάνου κατατάσσονται στους εθνικούς ευεργέτες του ελληνικού κράτους. Το 1888, ο Παναγής από το Λονδίνο και ο Μαρής από το Ταϊγάνιο, έστειλαν στην Αθήνα το ποσό των 2.800.000 δρχ., για την ανέγερση του κτηρίου της Εθνικής Βιβλιοθήκης, ενώ στην ιδιαίτερη πατρίδα τους, την Κεφαλονιά, το Κληροδότημα Παναγή Α. Βαλλιάνου, που μετά το θάνατό του, ουσιαστικά έγινε το «κράτος κοινωνικής πρόνοιας» του νησιού. Με τη διαθήκη του, ο Παναγής Βαλλιάνος άφησε στο κληροδότημα 500.000 λίρες Αγγλίας, «για να διαθέτωσι τα εισοδήματα, άτινα ως είρηται θα τοις πληρώνωνται, διά φιλανθρωπικούς σκοπούς εν τη νήσω Κεφαλληνία, τους τοιούτους σκοπούς συμπεριλαμβάνοντας την εγκατάστασιν ή αρωγάς εκκλησιών, νοσοκομείων και σχολείων, ως επίσης την βοήθειαν από καιρού εις καιρόν απόρων και γερόντων κατοίκων ή γεννηθέντων εν τη νήσω Κεφαλληνία…». Το κληροδότημα ανέλαβε όλη την κοινωνική πρόνοια του νησιού: νοσοκομείο, πτωχοκομείο, βρεφοκομείο, φρενοκομείο, βοηθήματα σε εκκλησίες, ορφανοτροφεία, άπορα παιδιά και σεισμοπαθείς. Εκτός αυτών, δημιουργήθηκε μια σειρά σχολών για την προώθηση της εκπαίδευσης: Η Βαλλιάνειος Σχολή Κεραμειών, η Εμποροναυτική Σχολή Αργοστολίου, η Τεχνική Σχολή και η Πρακτική Γεωργική Σχολή. Ιδίως, το πρώτο μισό του 20ού αιώνα, το Κληροδότημα Παναγή Α. Βαλλιάνου -που συνεχίζει να υφίσταται- ήταν ιδιαίτερα βοηθητικό για την Κεφαλονιά!

Εν συνεχεία, οι θαλασσινοί «Αρχοντορωμαίοι» της Κεφαλονιάς δεν είναι άλλοι από την οικογένεια Βεργωτή (για τη γραφή του ονόματος «Βεργωτής», ο Ηλίας Τσιτσέλης αναφέρει ότι υπέστη αλλοιώσεις, ως προς τον τονισμό και ως προς τη γραφή, όπως άλλωστε και πολλά άλλα ονόματα οικογενειών). Πριν γίνουν εφοπλιστές, πολλοί Κεφαλονίτες ήταν καπετάνιοι σε χιώτικα ιστιοφόρα. Ένας από αυτούς είναι και ο Ρόκκος Βεργωτής, που το 1886 αγόρασε το δικό του ιστιοφόρο και το 1898, το πρώτο δικό του ατμόπλοιο. Ευρύτερα όμως, όλη η οικογένεια αποτελεί μια σειρά αξιόλογων ανθρώπων, οι οποίοι διαχειρίστηκαν το χρήμα και τον υλικό πλούτο γενικότερα, με έναν τρόπο εντελώς διαφορετικό απ’ ότι συμβαίνει στους περισσότερους εφοπλιστικούς κύκλους σήμερα! Αναπόσπαστο μέρος των επιδιώξεών τους αποτελούν οι δωρεές και οι αγαθοεργίες. Ερωτευμένοι αθεράπευτα με το νησί μας, αποδεικνύουν ακόμα και στις μέρες μας, πως μεριμνούν με το δικό τους τρόπο για την ουσιαστική ανάπτυξη του τόπου, αν λάβουμε υπόψη μας, εκτός των άλλων, την πρόσφατη αξιοποίηση της δωρεάς Βεργωτή, για την κατασκευή της νέας πτέρυγας στο Γενικό Νοσοκομείο Κεφαλονιάς! Μόλις στις 29-10-2009, μια μεγάλη και ιστορική ημέρα για την τρίτη ηλικία του νησιού μας, υπεγράφη η συμφωνία για το νέο Γηροκομείο Αργοστολίου, από το Δήμαρχο Αργοστολίου και τον εκπρόσωπο της εταιρίας κατασκευής, με καταλυτική τη βοήθεια του Ιδρύματος Βεργωτή!

Επιπρόσθετα, την εποχή των ιστιοφόρων, οι πιο γνωστοί εφοπλιστές είναι οι Λυκιαρδόπουλοι. Η καταγωγή της οικογένειας Λυκιαρδόπουλου από τα Κοριάννα της Λειβαθούς, δεν είναι τυχαίο γεγονός! Εξάλλου, από την περιοχή της Λειβαθούς προέρχονται οι περισσότεροι ναυτικοί, με καταγωγή από την Κεφαλονιά, ενώ το νησί αποτελεί το σημαντικότερο πυρήνα ανάπτυξης της Ιονίου και της εν γένει ελληνόκτητης ναυτιλίας, μαζί με τη Χίο! Η οικογένεια Λυκιαρδόπουλου, χάρη στη συνεχή παρουσία της, περίπου 2,5 αιώνες στη ναυτιλία, αποτελεί τυπικό αντιπροσωπευτικό παράδειγμα εξέλιξης και προσαρμογής, σε όλες τις φάσεις των δρώμενων της ελληνόκτητης ναυτιλίας, από τις απαρχές της μέχρι σήμερα. Δραστηριοποιήθηκε τόσο στο Ιόνιο πέλαγος και τη δυτική Μεσόγειο, όσο και στη Μαύρη Θάλασσα και το Δούναβη. Επιπλέον, η οικογένεια ήταν παρούσα σε όλες τις φάσεις της ελληνόκτητης ναυτιλίας, από το ιστίο στον ατμό, έως τα δεξαμενόπλοια και από τις προεπαναστατικές μεθόδους των ναυτιλιακών επιχειρήσεων, έως τον εφοπλισμό. Με αναφορά στο σήμερα, οι απόγονοι της μεγάλης αυτής εφοπλιστικής οικογένειας διατηρούν μία από τις καλύτερες ελληνικές ναυτιλιακές επιχειρήσεις της ποντοπόρου ναυτιλίας, τη «Neda Maritime», το όνομα της οποίας λέγεται, ότι προέρχεται από τον ποταμό «Νέδωνα», της Πελοποννήσου.

Με αναφορά στα επιβατηγά πλοία, δεν είναι παρατραβηγμένο το γεγονός, ότι το ξεκίνημα του ελληνικού τουρισμού και το άνοιγμά του στις Ευρωπαϊκές χώρες, το οφείλουμε στη δραστηριότητα και τα επιχειρηματικά μυαλά των Αδελφών Στυλιανού Τυπάλδου, Σπύρο και Χαράλαμπο! Η δράση τους ξεκίνησε δυναμικά, μετά την απελευθέρωση, το 1946. Τότε, έφεραν το πρώτο τους πλοίο, το «Α/Π ΗΛΙΟΥΠΟΛΙΣ», που ήταν μια πρώην θαλαμηγός, ναυπηγημένη το 1903, και ίδρυσαν την «Ακτοπλοΐα Αιγαίου Αδελφών Τυπαλδου». Από τότε, ξεκίνησε μια λαμπρή πορεία για την εταιρεία Τυπάλδου, ώσπου συνέβη το τραγικό ναυάγιο του επιβατηγού πλοίου «Ηράκλειον», το οποίο βυθίστηκε το Δεκέμβριο του 1966, κοντά στο ξερονήσι Φαλκονέρα, με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους 217 επιβάτες. Ο Χαράλαμπος Τυπάλδος, που ήταν πρόεδρος της εταιρείας, καταδικάστηκε σε δύο χρόνια φυλάκιση για το ναυάγιο. Ο ίδιος βρήκε τραγικό θάνατο αρκετά χρόνια αργότερα, όταν δολοφονήθηκε από την «εταιρεία δολοφόνων». Κατ’ αυτόν τον τρόπο, έληξε άδοξα μία πρωτοπόρα και πρωταγωνίστρια έως τότε επιχείρηση της επιβατηγού ναυτιλίας.

Μια άλλη σημαντική εφοπλιστική οικογένεια είναι αυτή του Γιαννουλάτου. Οι Κεφαλονίτες αδελφοί, Αντώνιος και Αλέξανδρος Γιαννουλάτος, άρχισαν την εφοπλιστική τους δράση το 1901. Τότε, ίδρυσαν στην Κωνσταντινούπολη την «Ατμοπλοΐα Δεστούνη». Τα πλοία της εταιρείας συνέδεαν τα λιμάνια της Μαύρης θάλασσας με την Κωνσταντινούπολη, τη Θεσσαλονίκη, το Βόλο, τον Πειραιά και τα λιμάνια της Αδριατικής! Το 1905, η έδρα της εταιρείας Γιαννουλάτου μεταφέρθηκε στον Πειραιά. Τα πλοία της άρχισαν να εξυπηρετούν και την ακτοπλοΐα, συνδέοντας συγχρόνως τη χώρα με τα λιμάνια της Ευρώπης, καθώς και την Ευρώπη με τη Μέση Ανατολή. Αρχικά, η εταιρεία είχε την επωνυμία «Ιονική Ατμοπλοΐα Αδελφών Γιαννουλάτου» και κατόπιν «Ιονική Ατμοπλοϊκή Εταιρεία – Γιαννουλάτος». Στη συνέχεια, η εν λόγω ναυτιλιακή εταιρεία μετεξελίχθηκε στην «ΕΛΜΕΣ», με πολλά γνωστά πλοία, όπως τα: ΚΟΡΙΝΘΙΑ, ΚΥΡΗΝΕΙΑ, AQUARIUS, ΕΓΝΑΤΙΑ ΙΙΙ, σε κάποια από τα οποία είχε υπηρετήσει ως ασυρματιστής και ο Κεφαλονίτης Ποιητής της Θάλασσας, Νίκος Καββαδίας!

Από τις πιο γνωστές εφοπλιστικές οικογένειες του νησιού, αλλά και ευρύτερα, είναι και αυτή του Στρίντζη! Το πρώτο ναυτικό κειμήλιο η οικογένεια το απέκτησε το 1897. Πρόκειται -όπως αναφέρει ο κ. Σάββας Αθανασίου στο βιβλίο του «Οι Εφοπλιστές»- για ένα έγγραφο εθνικότητας, του πρώτου πλοίου του προπάππου του πρώην διευθύνοντος συμβούλου της Blue Star Ferries και της Hellenic Seaways, κ. Γεράσιμου Στρίντζη, Κωνσταντίνου Αντωνίου Στρίντζη. Αφορά το ιστιοφόρο «Αγία Βαρβάρα», με το οποίο μετέφερε εμπορεύματα και επιβάτες στον Πειραιά, την Πάτρα και την Ιταλία.

Η οικογένεια μπήκε στην ακτοπλοΐα το 1960, δρομολογώντας το πλοίο «Άγιος Γεράσιμος», στη γραμμή Πάτρα – Σάμη – Ιθάκη. Εμπνευστές και υλοποιητές της ιδέας ήταν ο Δημήτριος και ο Αντώνιος Στρίντζης. Το 1965, η εταιρεία ναυπηγεί το πλοίο «Κεφαλληνία», που είναι το πρώτο κλειστού τύπου επιβατηγό – οχηματαγωγό πλοίο, που δρομολογήθηκε στην ελληνική ακτοπλοΐα. Από τότε μέχρι και το 1990 περίπου, η Strintzis Lines -όπως είχε ονομαστεί- με πολλές αγορές πλοίων, βρίσκεται σε αργή, αλλά σταθερή τροχιά ανάπτυξης και δραστηριοποιείται σε Ιόνιο, Αιγαίο και Αδριατική, ενώ ένα πλοίο της Superferry είναι ναυλωμένο στο εξωτερικό (Ιρλανδία).

To Δεκέμβριο του 1992, ο εφοπλιστής Περικλής Παναγόπουλος αγόρασε ένα σημαντικό πακέτο της εταιρείας Strintzis και αύξησε το μετοχικό της κεφάλαιο. Το 1994, η εταιρεία κάνει ένα μεγάλο άλμα. Ο Γεράσιμος Στρίντζης πρωτοστατεί, ώστε να εισαχθεί η ακτοπλοϊκή εταιρεία, της οποίας ηγείται στο Χρηματιστήριο Αξιών. Μετά από κάποια χρόνια και διάφορες διεργασίες, το 1999, εξαγοράζεται το πλειοψηφικό πακέτο της Strintzis Lines, από τον κ. Παναγόπουλο. Έτσι, μετονομάζεται σε «Blue Star Ferries» και μαζί με την «Superfast Ferries» αποτελούν θυγατρικές των «Επιχειρήσεων Αττικής» ή της «Attica Group», όπως ονομάζεται μέχρι σήμερα. Παρόλ’ αυτά, η οικογένεια Στρίντζη επιχείρησε ξανά στην ακτοπλοΐα. Μόλις το 2003, συστάθηκε η «Strintzis Ferries», η οποία λειτουργεί με δύο πλοία έως και σήμερα, στις ακτοπλοϊκές γραμμές της Κεφαλονιάς!

Συνεχίζοντας στην πορεία του χρόνου, με τα εφοπλιστικά – ναυτιλιακά δρώμενα, ασχολήθηκε και η οικογένεια Αγούδημου. Ο Γεράσιμος Αγούδημος ξεκίνησε ως ναύτης σε βαπόρια της Μεσογείου και έφτασε στο βαθμό του πλοιάρχου. Μέχρι πρότινος, η εταιρεία του, «G.A. Ferries», διέθετε ένα στόλο από 8 πλοία και δραστηριοποιείτο στο Αιγαίο. Τους τελευταίους μήνες όμως, η εταιρεία φαίνεται να βρίσκεται σε δεινή οικονομική κατάσταση. Γι’ αυτό, κάποια από τα πλοία της βρίσκονται υπό κατάσχεση. Εκτός από τον Γεράσιμο Αγούδημο, υπάρχει και η εταιρεία του κ. Μίμη Αγούδημου, «Adoudimos Lines», η οποία λειτουργεί σχεδόν 50 χρόνια και εκτελεί δρομολόγια σε Αδριατική, Ιόνιο και Αιγαίο.

Εκτός από τις παραπάνω εφοπλιστικές οικογένειες, υπάρχουν και άλλες μικρές ή μεγάλες, όπως είναι αυτή του κ. Τζανετάτου, ιδιοκτήτη της «Endeavor Lines». Η εταιρεία του διαχειρίζεται ένα στόλο επιβατηγών – οχηματαγωγών πλοίων και δραστηριοποιείται στο Ιόνιο και την Αδριατική. Επιπλέον, ο κ. Καλογηράτος είναι γνωστός για την εφοπλιστική του δράση, με καράβια μεταφοράς φορτηγών οχημάτων.

Μην ξεχάσουμε να αναφερθούμε και στην «Neptune Lines», που πολλά από τα «αυτοκινητάδικα» (car carrier) πλοία της περνούν συχνά κοντά από τις ακτές της Κεφαλονιάς. Η εταιρεία αυτή δημιουργήθηκε το 1973, από τον Κεφαλονίτη, κ. Νίκο Τραυλό και λειτουργεί αδιάκοπα μέχρι και σήμερα, ενώ αναπτύσσεται με σταθερά βήματα. 

Τέλος, και η οικογένεια Γιαννάτου επιχείρησε στη θάλασσα για αρκετά χρόνια, με την εταιρεία «Med Link Lines», τα πλοία της οποίας δραστηριοποιούντο κυρίως στις γραμμές της Αδριατικής. Σήμερα, ο κ. Γιαννάτος διαχειρίζεται ένα από τα μεγαλύτερα ξενοδοχεία της Πάτρας.

Φτάνοντας στον επίλογο και αυτής της δοκιμής, θα θέλαμε να μας συγχωρήσουν όσοι εφοπλιστές δεν τους συμπεριλάβαμε στο συνοπτικό αφιέρωμά μας, καθώς αυτό δεν έγινε σκόπιμα!

Στο επόμενο ταξίδι, ελπίζουμε να συνταξιδέψουμε και πάλι!

Πηγές πληροφοριακού υλικού:

• Blacksea.ehw.gr

• Kathimerini.gr

• Ένθετο «ΕΝ ΠΛΩ», από τα ΝΕΑ (Ιούνιος 2007)

• Foss.math.aegean.gr

• Livepedia.gr

• Πηγές φωτογραφικού υλικού:

• Faktaomfartyg.net

• Naytilia.gr

• Κεφαλονίτες Καραβολάτρες

Επιμέλεια – Παρουσίαση:
Κεφαλονίτες καραβολάτρες 
Κώστας Σιμωτάς
Facebook Page: Kefalonites Karabolatres