Ο Άνθρωπος Θανάσης Φωκάς

Στις 22 Μαρτίου ο μεγάλος επιστήμονας και συμπατριώτης μας Κος Θανάσης Φωκάς τιμήθηκε από την Ακαδημία Αθηνών μα αριστείο. Όπως είπε και η Κα. Κουλουριώτη «Η Γερουσία αποφάσισε να τιμήσει τον Θανάση Φωκά». Είναι μία μεγάλη διάκριση από την Ελληνική Ακαδημαϊκή κοινότητα που όμως για πολλούς άργησε να έρθει. Το Kefalonitis.com είχε προ πολλού παρουσιάσει στοιχεία για τον Θανάση Φωκά, θεωρούμε καθήκον μας να αναδείξουμε τον κύριο Φωκά αφού ίσως είναι ο μεγαλύτερος έλληνας επιστήμονας σήμερα. Δεν είναι και μικρό πράγμα να διδάσκει κανείς μαθηματικά στην έδρα του Νεύτωνα στο πανεπιστήμιο του Κάμπριτζ (Cambridge University) στην Μεγάλη Βρετανία.

Αυτή την φορά επιλέξαμε να αναδείξουμε τον άνθρωπο Θανάση Φωκά. Αξίζει να γνωρίσει κανείς τον άνθρωπο αυτό καθώς και στοιχεία του χαρακτήρα του μιας και η νοοτροπία της ζωής του αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση για όλους μας. Στην αναφορά μας αυτή θα δανειστούμε αρκετά στοιχεία από μία αποκαλυπτική συνέντευξη που είχε δώσει ο κος Φωκάς στον Ματθαίο Τσιμιτάκη στο περιοδικό «Κ» της Καθημερινής στις 9 Μαΐου.

Ο Κος Φωκάς είναι συνάδελφος του σπουδαίου Στήβεν Χόκινγκ, και έχει επίσης ανακαλύψει την λύση των μερικών διαφορικών εξισώσεων και χάρη σε αυτές συνέβαλε καθοριστικά στην μαθηματική απεικόνιση του εγκεφάλου. Ο Κεφαλονίτης επιστήμονας θεωρείται αυθεντία σε τρεις τομείς: Μαθηματικά, Ιατρική και Αεροναυπηγική. Αυτό είναι κάτι αν όχι μοναδικό εξαιρετικά εντυπωσιακό και από μόνο του θα μπορούσε να τον αναδείξει μεγαλοφυΐα.

Ο Κος Φωκάς όμως δεν είναι μόνο επιστήμονας αλλά κατέχει επάξια και τον τίτλο του διανοούμενου. Είναι ένας παθιασμένος ερευνητής που όμως για να ισορροπήσει ασχολείται και με την όπερα, τον αθλητισμό και την πολιτική. Μία από τις μεγάλες του αγάπες είναι η αρχαία Ελλάδα και αν η ισορροπία για τους αρχαίους Έλληνες αποτελούσε χαρακτηριστικό γνώρισμα για τον Θανάση Φωκά η λέξη αυτή αποτελεί σημείο αναφοράς. Ασχολείται με την κοινωνική διάσταση της δουλειάς του, διατυπώνει της απόψεις του και προβάλει αξίες.

Στην εποχή μας το μεγάλο «παράπονο» των ανθρώπων είναι ότι δεν έχουν χρόνο. Ο Κεφαλονίτης επιστήμονας αποτελεί έμμεση απάντηση στο παράπονο αυτό, αρκεί κανείς να αναρωτηθεί πώς μπορεί χρονικά να προλαβαίνει να είναι αυθεντία σε τρεις ιδιαίτερα δύσκολους τομείς και συνάμα να μην περιορίζει την σκέψη μόνο σε αυτούς. Τα λεγόμενα του ίδιου δείχνουν ότι όλα είναι θέμα σωστής νοοτροπίας.

Η Εποχή Της Πολύπλοκης Τεχνολογίας

Όλα γύρω μας αλλάζουν αλλά η πιο προφανής αλλαγή είναι αυτή προς την αυτοματοποίηση και την ολοένα γρηγορότερη εισαγωγή των μηχανών, συσκευών και γενικότερα της τεχνολογίας στη ζωή μας.

Ο καθηγητής μίλησε για ένα πολύπλοκο περιβάλλον στο οποία φαίνεται ότι ζούμε. Είπε όμως χαρακτηριστικά: «Δεν συμφωνώ ότι όλα είναι θέμα πολυπλοκότητας, και ότι άρα το μόνο που έχεις να κάνεις είναι να αυξήσεις το επίπεδο της πολυπλοκότητας, προκειμένου να φθάσεις στην εποχή εκείνη που θα υπάρχει νοημοσύνη στους υπολογιστές». Είναι σε όλους γνωστό ότι οι μηχανές λειτουργούν με αλγόριθμους όμως ο καθηγητής ισχυρίζεται ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος έχει τη δυνατότητα να σκέφτεται μη αλγοριθμικά και αυτή είναι η ειδοποιός διαφορά μεταξύ του εγκεφάλου και μιας μηχανής όσο προηγμένη και είναι αυτή.
Σήμερα που ένα κινητό τηλέφωνο έχει αντικαταστήσει την σκέψη ακόμη και για μία απλή αριθμητική πράξη, αξίζει να σημειώσουμε την άποψη του κου Φωκά ότι οι μηχανές δεν πρόκειται ποτέ να αποκτήσουν ανθρώπινη λογική. Ο καθηγητής πιστεύει ότι ποτέ δεν μπορεί να φτάσει κανείς στην αλήθεια με αλγόριθμους άρα λοιπόν ούτε με μηχανές, η διαίσθηση είναι αποκλειστικά ανθρώπινο στοιχείο. Γιατί σήμερα άραγε βασίζουμε την ίδια μας την ζωή σε μηχανές; Μήπως οι μηχανές τελικά μας καθοδηγούν χωρίς να το αντιλαμβανόμαστε;

Αισθητική Σε Μία Αναλυτική Εποχή

Ένας από τους μεγαλύτερους μαθηματικούς μιλάει για αισθητική. Στο βωμό της ανάπτυξης και του κέρδους πολλές φορές έχει αγνοηθεί πλήρως η έννοια της αισθητικής. Μπορεί κάποιος άλλος να συμπληρώσει ότι αγνοείτε ο ηθικός κόσμος των αξιών ή της τέχνης. Ο καθηγητής σημειώνει ότι ο Πλάτωνας αλλά και οι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι γενικότερα είχαν φτάσει σε πολύ πιο προχωρημένο επίπεδο σκέψης δυο χιλιάδες χρόνια πριν. Οι αρχαίοι Έλληνες στην πορεία προς την ανακάλυψη καθοδηγούνταν από την λογική αλλά σε μεγάλο βαθμό και από την αισθητική.

Ο καθηγητής ισχυρίζεται ότι οι μαθηματικοί ψάχνουν για την ομορφιά και την αλήθεια και έχουν ανεπτυγμένο το κριτήριο της αισθητικής. Ανάμεσα σε δύο λύσεις επιλέγουμε τις περισσότερες φορές την αισθητικά όμορφη μιας και κατά τους αρχαίους Έλληνες το αληθές δεν μπορεί να μην είναι και ωραίο. Ίσως η προηγούμενη φράση να μας βάλει όλους σε λίγη παραπάνω σκέψη πριν από σημαντικές αποφάσεις της ζωής μας.

Ο «Αναγεννησιακός» Θανάσης Φωκάς

Ο Γκέλφαντ ο μεγαλύτερος εν ζωή Μαθηματικός που είναι και Βιολόγος χαρακτήρισε τον κο Φωκά «Αναγεννησιακό» για να δείξει ότι σήμερα υπάρχει μεγάλη ανάγκη ολιστικής θεώρησης μιας και ακόμα δεν έχουν αποσαφηνιστεί οι σχέσεις μεταξύ Μαθηματικών, Φυσικής, Ιατρικής και Βιολογίας. Η αναφορά στην Αναγέννηση σχετίζεται με την προσπάθεια του καθηγητή Φωκά για σύνθεση.

Η ανακάλυψη μιας μεθόδου επίλυσης μεγάλης κατηγορίας μερικών διαφορικών εξισώσεων είναι επίσης κατάλληλη για τη λύση του προβλήματος που παρουσιάζεται στις μεθόδους απεικόνισης του εγκεφάλου.

Στην Εποχή της απόλυτης Εξειδίκευσης ο Καθηγητής Φωκάς Ασχολείται Με Πολλά Αντικείμενα

Παρότι η εξειδίκευση κατά τον κ. Φωκά είναι αναπόφευκτη, θεωρεί ότι όσο μία επιστήμη εξειδικεύεται τόσο τα προβλήματα που προκύπτουν δυσκολεύουν και τόσο περισσότερο χρειάζεται να χρησιμοποιηθούν μέθοδοι που είτε υπάρχουν σε άλλη επιστήμη είτε είναι πιο εύκολο να ανακαλυφθούν. Μία πολύπλευρη εκπαίδευση που θα διευρύνει την σκέψη ίσως να είναι αυτό που θα πρέπει οι κοινωνίες να αναζητήσουν; Ίσως μία ουμανιστική παιδεία;
Ο καθηγητής αναφέρει ότι απέκτησε τάσεις μη εξειδίκευσης ως μία στάση άμυνας. Λέει ότι ένιωσε τέτοια αντίθεση απέναντι στα μαθηματικά όπου κατέληξε σε διάφορες άλλες επιστήμες από τη μια και από την άλλη απεδείκνυε συνεχώς την σημαντικότητα των μαθηματικών σε διαφορετικούς τομείς. Η λανθασμένη αντίληψη που λέει ότι όποιος σπουδάσει μαθηματικά πρέπει να γίνει μόνο καθηγητής έχει περάσει ανεπιστρεπτί στο εξωτερικό.

Όταν ο καθηγητής ερωτήθηκε για την συμμετοχή της Ελλάδας στην κουλτούρα των μαθηματικών αλλά και το ποια είναι τα κυρίαρχα στοιχεία στην κουλτούρα μας είπε χαρακτηριστικά: «Στην Ελλάδα, ήταν για μας θέμα παράδοσης να σπουδάσουν τα παιδιά μας. Δυστυχώς όμως, σήμερα στην εποχή της παγκοσμιοποίησης μπαίνουν καινούργια στοιχεία στην κουλτούρα μας που τείνουν να υποτιμήσουν τη μόρφωση και να την αντικαταστήσουν με την αναζήτηση του εύκολου κέρδους.»

Είναι κοινά αποδεκτό ότι οι αξίες μας περνούν κρίση. Είναι σωστά τα πρότυπα τα οποία καθημερινά βομβαρδίζουν τους νέους; Και αυτοί που σκέφτονται λίγο διαφορετικά είναι λίγοι και εκλείπει η υποστήριξη προς αυτούς για αυτό και υπάρχει πολλές φορές έλλειψη κατεύθυνσης. Ο άνθρωπος Θανάσης Φωκάς λέει: «Αν περάσει έστω και σε ένα παιδί το μήνυμα ότι μπορεί να κάνει κάτι στην ζωή του χωρίς να είναι απαραίτητα ποδοσφαιριστής ή τραγουδιστής, τότε εσείς και εγώ έχουμε επιτύχει κάτι χρήσιμο με αυτήν την συνέντευξη…»

Τα Ψυχολογικά Αποθέματα Του Καθηγητή

Μίλησε και για την αξία καινοτομικών τρόπων διδασκαλίας αλλά και για την λανθασμένη άποψη ότι οι επιστήμονες είναι αντικοινωνικοί και ξαφνικά έρχεται το ερώτημα από πού αντλεί ψυχολογική δύναμη; Και η απάντηση: «Από την βεβαιότητα ότι θα νιώσω και πάλι την ηδονή της ανακάλυψης». Γνωρίζει τον προορισμό του φαίνεται ο καθηγητής Φωκάς.
Όμως είναι βέβαιος για νέες ανακαλύψεις. Έχει πίστη, και αυτό είναι κάτι που τείνει παντελώς να εκλείψει στις μέρες μας, και για αυτό οι σημερινές κοινωνίες ζουν στην αποδοχή και στην μετριότητα. Είναι προφανές πως ο καθηγητής Φωκάς γνωρίζει πολύ καλά αυτό που έγγραψε ο Γουίλιαμ Μπλέικ: «Όλα όσα είναι σήμερα πραγματικότητα πριν ήταν απλώς μέρος ενός αδύνατου ονείρου». Εμείς οι Νέο-Έλληνες το γνωρίζουμε άραγε; Μήπως λείπει από την κοινωνία μας το όνειρο; Μήπως παραείμαστε πεζοί;

Όσο για την στιγμή που έλαβε το αριστείο από την Ακαδημία, λέει ότι έχει μάθει να αντιμετωπίζει την και την απογοήτευση με μέτρο αλλά και την επιτυχία με μέτρο. Παρ’ όλα αυτά αναφέρει ότι είναι τεράστια τιμή για αυτόν η απονομή αυτή από την Ακαδημία Αθηνών η οποία είναι η συνέχεια της Ακαδημίας του Πλάτωνα.

Μια Συνολικά Σπουδαία Προσωπικότητα

Συνοψίζοντας θα λέγαμε ότι ο άνθρωπος Θανάσης Φωκάς είναι εξίσου σημαντικός με τον καθηγητή Θανάση Φωκά. Μία πολύπλευρη προσωπικότητα, ένας από τους σπουδαιότερους επιστήμονες της σύγχρονης εποχής που αποδεικνύει περίτρανα ότι πάνω από όλα είμαστε άνθρωποι. Άνθρωποι με ανοιχτό μυαλό, με πίστη, με αξίες ιδανικά και οράματα που δεν καταπατώνται στο βωμό του κέρδους ή της εξειδίκευσης ή της ανάπτυξης.

Εμείς σαν Κεφαλονίτες δεν έχουμε παρά να ευχαριστήσουμε θερμά τον καθηγητή που μας κάνει και νιώθουμε περήφανοι και να του ευχηθούμε καλή δύναμη και καλή συνέχεια.