Το ημερολόγιο 2007 των δασκάλων

Φαίνεται ότι παρά την κρίση που πολλοί θεωρούν ότι περνάει η ιδιωτική πρωτοβουλία στις μέρες μας, εξακολουθούν να υπάρχουν άνθρωποι που με πολύ κόπο και μεράκι για αυτό που κάνουν, δημιουργούν κάτι πραγματικά αξιόλογο. 

Σήμερα βρισκόμαστε στην ευχάριστη θέση να σας παρουσιάσουμε κάτι πραγματικά πολύ σπουδαίο, μια εκδοτική προσπάθεια που ήδη έχει συζητηθεί και έχει αποσπάσει τα καλύτερα σχόλια. Πρόκειται για το ημερολόγιο – λεύκωμα για το 2007 που εκδόθηκε από το σπίτι του δασκάλου σε 1000 τεμάχια και μοιράστηκε δωρεάν. Ένα από αυτά τα συλλεκτικά πλέον τεμάχια είμαστε στην ευχάριστη θέση να φιλοξενούμε ήδη στη συλλογή μας και με ιδιαίτερη χαρά σας το παρουσιάζουμε.

Το συγκεκριμένο λεύκωμα λοιπόν, αποτελεί μια εξαιρετική παρουσίαση ενός πολύ σημαντικού αρχείου, αυτού των σχολείων της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης στο νομό μας. Μέσα από ένα σπάνιο φωτογραφικό υλικό δίνονται στη δημοσιότητα ντοκουμέντα από την πρώτη βαθμίδα της εκπαίδευσης από τα μέσα ήδη του 19ου αιώνα. Ασπρόμαυρες φωτογραφίες της εποχής, καλλιτεχνικά παρουσιασμένες μέσα από την απαράμιλλη αισθητική συνδυασμό του κλασικού με τις δυνατότητες που παρέχει η τεχνολογία, είναι αρκετά για να μας εντυπωσιάσουν.

Από αυτές τις σπάνιες φωτογραφίες, διανθισμένες με περιγραφικά κείμενα αναφορές στην εποχή, μπορούμε να εξάγουμε χρήσιμα συμπεράσματα για ολόκληρη την εκπαιδευτική διαδικασία, αλλά και πως έχει αυτή μεταβληθεί στις μέρες μας.

Το πανέμορφο αυτό ημερολόγιο – λεύκωμα, αν και προσπάθεια μη κερδοσκοπική, από ανθρώπους που προσέφεραν με τον προσωπικό τους κόπο, αποτελεί ένα από τα καλύτερα (ίσως το καλύτερο) λευκώματα με θέμα την Κεφαλονιά, που έχουμε δει τα τελευταία χρόνια. Σίγουρα αξίζουν συγχαρητήρια σε όλους όσους καθημερινά μέσα από το σπίτι του δασκάλου αγωνίστηκαν για την αρτιότητα αυτής της εντυπωσιακής έκδοσης, ξεκινώντας από τον πρωτεργάτη κ. Χρήστο Παπουτσή και συνεχίζοντας σε όσους ανώνυμους και επώνυμους δασκάλους και μη προσέφεραν σε αυτό.

Το κόστος της έκδοσης καλύφθηκε κατά ένα ποσοστό από τη χορηγία συμπατριωτών μας που στηρίζουν ανάλογες προσπάθειες, όμως και από τους ίδιους τους δημιουργούς που κάλυψαν το πρόσθετο κόστος. Aποψή μας ότι ένα τέτοιο δημιούργημα θα έπρεπε να στηριχθεί και να χρηματοδοτηθεί από κάποιο μεγάλο ίδρυμα του τόπου, αλλά και ακόμα από προγράμματα στήριξης πολιτισμικών δημιουργημάτων. Σίγουρα δε από τους επίσημους κρατικούς φορείς (που υποτίθεται ότι παρέχουν υπολογίσιμα χρηματικά ποσά ακόμα και σε συλλόγους με μικρή πολιτισμική δράση, πόσο μάλλον στο μόνιμα δραστήριο σύλλογο δασκάλων), ώστε και περισσότεροι συμπατριώτες μας να το αποκτήσουν. Και όλα αυτά ως κίνητρο για να συνεχιστεί κάτι που πραγματικά αξίζει.

Παρακάτω σας παραθέτουμε τον πρόλογο της έκδοσης, όπως αυτός μας απεστάλει και αναγράφεται στο εισαγωγικό της.

Κυρίες, κύριοι,
έχουμε τη χαρά να σας παρουσιάζουμε για τρίτη συνεχή χρονιά ένα αναμνηστικό ημερολόγιο αφιερωμένο στην εκπαίδευση. Φέτος ερευνήσαμε στο φωτογραφικό και ιστορικό αρχείο του Συλλόγου μας και με τη συνδρομή πολλών φίλων επιλέξαμε χαρακτηριστικές στιγμές της εκπαιδευτικής ιστορίας των νησιών μας. Πρόκειται για ένα απάνθισμα φωτογραφιών και ντοκουμέντων από καιρούς που σήμερα φαίνονται μακρινοί, κι όμως είναι άρρηκτα δεμένοι με το παρόν της εκπαιδευτικής κοινότητας. 

Μέσα από το υλικό αυτό μπορούμε να εντοπίσουμε αλλαγές σε ήθη, σε νοοτροπίες και σε εκπαιδευτικές πρακτικές. Αποκρυπτογραφώντας το παρελθόν μπορούμε να κατανοήσουμε καλύτερα το παρόν. Δεν πρέπει ποτέ να λησμονάμε ότι τα πράγματα δεν ήταν πάντα όπως τα βρήκαμε εμείς. Πολλά ήταν πληρέστερα, με την έννοια της φροντίδας και της επιμέλειας – πράγματα που σήμερα έχουν απλοποιηθεί λόγω των γρήγορων ρυθμών και των διαφοροποιημένων απαιτήσεων της ζωής. Άλλα ήταν πιο ατελή καθώς έλειπαν οι πόροι και οι δυνατότητες εκείνες που προσφέρει στην εκπαίδευση η σύγχρονη εποχή. Σε κάθε περίπτωση όμως, η προσεκτική μελέτη αυτού του υλικού, μας επισημαίνει το γεγονός ότι η σημερινή εκπαίδευση δεν προήλθε από παρθενογένεση αλλά από σειρά σύνθετων και μακρόχρονων ζυμώσεων.

Η ιστορία της εκπαίδευσης αναφέρει συνήθως τα γεγονότα–σταθμούς και τα πρόσωπα–κλειδιά των αλλαγών. Εκ των πραγμάτων όμως, αδυνατεί να μνημονεύσει όλους εκείνους τους φωτισμένους εκπαιδευτικούς που αφοσιώθηκαν ολόψυχα στο λειτούργημά τους και βοήθησαν την παιδεία να κάνει βήματα προόδου. Θα ήταν βέβαια αδύνατο να κάνουμε κι εμείς μια εξαντλητική παρουσίαση, προσπαθήσαμε όμως, στο μέτρο του δυνατού, να παρουσιάσουμε πρόσωπα, δημιουργήματα και καταστάσεις που μπορούν συμβολικά να μας μεταδώσουν το μήνυμα ότι πίσω από τους θεσμούς κρύβονται πάντα οι άνθρωποι, δίχως τους οποίους τίποτα δε θα ήταν κατορθωτό. Εξάλλου, η εκπαίδευση ουδέποτε υπήρξε ένας απρόσωπος θεσμός, αλλά ένας παλλόμενος ζωντανός οργανισμός, ένα μελίσσι ανθρώπων –μαθητών, εκπαιδευτικών αλλά και πολιτών- που εργάστηκαν και συνεχίζουν να εργάζονται χαμηλόφωνα αλλά εντατικά προκειμένου να πραγματώσουν το όραμα μιας καλύτερης κοινωνίας. Τα ντοκουμέντα αυτά αποκαλύπτουν την πίστη όλων όσων ασχολούνται ουσιαστικά με την εκπαίδευση ότι αυτή (ή το σχολείο) δεν αφορά στενά στη μετάδοση εργαλειακών γνώσεων, αλλά έχει τα μάτια της στραμμένα στην Παιδεία με την ευρύτερή της έννοια.

Όπως είναι φυσικό, η αναδρομή αυτή μας προκαλεί συγκίνηση καθώς βιώνουμε τη θέρμη με την οποία αντιμετώπιζαν το έργο τους οι εκπαιδευτικοί και καθώς βλέπουμε τα όνειρα να ταξιδεύουν στα μάτια των μαθητών. Ακόμα, μας δίνει δύναμη και κουράγιο η διαπίστωση ότι εκείνο που κάποτε ήταν ελπίδα κι αγώνας, κάποια χρονική στιγμή πραγματώθηκε και δίνει ακόμα καρπούς. Γεννιέται λοιπόν μέσα μας το αίσθημα της άμιλλας με το ίδιο μας το παρελθόν. Αν σε καιρούς που οι αντιξοότητες ήταν τόσο πολλές, μπόρεσαν τόσα και τόσα να πραγματοποιηθούν, τότε σήμερα που οι δυνατότητές μας είναι πολλαπλάσιες, οφείλουμε να φανούμε αντάξιοι των προκατόχων μας.

Ένα από τα μηνύματα λοιπόν του ημερολογίου αυτού, είναι η αναγνώριση της μνήμης όχι ως μουσειακού απολιθώματος, αλλά ως κιβωτού του παρόντος. 

Παρουσιάζουμε το ημερολόγιο τόσο ως φόρο τιμής στους αείμνηστους επώνυμους και ανώνυμους εκπαιδευτικούς όσο και ως αφορμή έμπνευσης για το σύγχρονο εκπαιδευτικό. Προσδοκούμε η μελέτη του παρελθόντος να αποτελέσει πηγή γνώσης για το σήμερα και ενέργειας για το μέλλον. Υποσχόμαστε να πατήσουμε πάνω στα βήματα των προκατόχων μας και να μπολιάσουμε τους μαθητές μας με τις αξίες και τις γνώσεις που μας έδωσαν.

Ο Σύλλογός μας, στο μέτρο των δυνατοτήτων του, επιδιώκει να στέκεται καθημερινά κοντά στον εκπαιδευτικό, στο μαθητή αλλά και στο κοινωνικό σύνολο σαν ενεργός φορέας παιδείας και πολιτισμού. Φιλοδοξούμε το ημερολόγιο να σας συντροφέψει ευχάριστα το 2007, προσφέροντάς σας γνώση και έμπνευση.

Σας ευχόμαστε ολόψυχα μια ειρηνική και δημιουργική χρονιά!