Γαλαξίας Έργων του Σύγχρονου Κινέζου Εικαστικού Ma Desheng στο Centre Pompidou Paris

ΓΡΑΦΕΙ Ο ΚΩΣΤΑΣ ΕΥΑΓΓΕΛΑΤΟΣ

 Ο MA DESHENG γεννήθηκε το 1952 στο Πεκίνο. Μην έχοντας την ευκαιρία να φοιτήσει σε σχολή τέχνης λόγω της αναπηρίας του από παιδική πολιοµυελίτιδα, ο Ma Desheng έγινε αυτοδίδακτος καλλιτέχνης. Κατά τη διάρκεια της µέρας εργαζόταν σε εργοστάσιο και την νύχτα έφτιαχνε χαρακτικές ξυλογραφίες χωρίς να έχει όµως κάποια ελπίδα ότι θα µπορέσει να µοιραστεί το έργο του µε το κοινό, κάτι που επιθυμούσε διακαώς. Με τον θάνατο του Μάο Τσετούνγκ το 1976 έληξε η Πολιτιστική Επανάσταση, η οποία είχε διαρκέσει μια κοσμοιστορική δεκαετία κατά τη οποία οι έντονες ταξικές συγκρούσεις, η εσωτερική και εξωτερική προπαγάνδα σε συνδυασμό με την προσωπολατρεία του Μάο είχε σαν κύρια εικαστική ροπή την στρατευμένη τέχνη της σύνθετης «κομμουνιστικής» εκδοχής του ισχυρού Μαοισμού. Έκτοτε ξεκίνησε ένα φαινοµενικά πιο φιλελεύθερο κλίµα, το οποίο γέμισε τον νεαρό καλλιτέχνη µε νέες προσδοκίες.

Στη συνέχεια, ο Ma Desheng έπαιξε κεντρικό ρόλο στη διάδοση της κινεζικής τέχνης και της ελεύθερης έκφρασης. Το 1979 έγινε συνιδρυτής του XingXing (τα Αστέρια), µια οµάδα 28 µελών που άνοιξε το δρόµο για την ανάπτυξη της σύγχρονης τέχνης στην Κίνα. Αντίθετα από το σύµβολο του Ήλιου που χρησιμοποιούνταν την εποχή του Μάο, τα Αστέρια συµβόλιζαν την ενοποίηση, την ατοµικότητα και την ποικιλοµορφία. Ο Μa Desheng χαρακτηριστικά αναφέρει: «κάθε καλλιτέχνης είναι ένα µικρό αστέρι. Ακόµη και οι µεγάλοι καλλιτέχνες παραµένουν µικρά αστέρια στο κοσµικό σφενδάµι. Επιλέξαµε το όνοµα Αστέρια για να διεκδικήσουµε την ατοµικότητα και να αντισταθούμε στην ομοιομορφία της Πολιτιστικής Επανάστασης». Η πρώτη έκθεση Star, στην οποία συµµετείχαν οι Ma Desheng, Huang Rui, Ai Wei Wei, Wang Keping και άλλοι, άνοιξε τον Σεπτέμβρη του 1979, αλλά έκλεισε µετά από δύο ηµέρες. Δύο µήνες αργότερα παρουσιάστηκε νέα έκθεση στο Pavilion  Hua  Fang  στο  πάρκο  Beihai  του  Πεκίνου, που προσέλκυσε τουλάχιστον 40.000 επισκέπτες. Τον Αύγουστο του 1980 ακολούθησε µια άλλη έκθεση στην Εθνική Πινακοθήκη. Ήταν η µεγάλη δηµοτικότητα της ομάδας Stars -την έκθεση του 1980 επισκέφθηκαν τουλάχιστον 80.000 άνθρωποι- που δηµιούργησε πολλά προβλήµατα στα µέλη του. Λόγω των παρενοχλήσεων και του µποϊκοτάζ, οι καλλιτέχνες των Αστεριών έφυγαν από την Κίνα ο ένας µετά τον άλλον. Ο Ma εκείνη την περίοδο είχε αρχίσει να ζωγραφίζει πίνακες γυµνών γυναικών, ένα θέµα εκ διαµέτρου αντίθετο από την κινεζική παράδοση και ιδιαίτερα ενοχλητικό στις εποπτικές αρχές.

 Έφυγε από την Κίνα το 1985 και εγκαταστάθηκε μόνιμα στο Παρίσι όπου ξεκίνησε µια διεθνή σταδιοδροµία µε εκθέσεις στην Ευρώπη, τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία. Όμως το 1992 είχε ένα αυτοκινητιστικό δυστύχηµα, το οποίο τον άφησε σε αναπηρικό καροτσάκι. Έµεινε δύο χρόνια στο νοσοκοµείο και υποβλήθηκε σε συνεχείς θεραπείες, οι οποίες τελικά αποκατέστησαν την δύναµη στα χέρια του µέχρι το σηµείο που θα µπορούσε να σχεδιάσει και πάλι, όχι πλέον µε µελάνια αλλά µε στυλογράφους. Στις αρχές της δεκαετίας του 2000 άρχισε να χρησιµοποιεί ακρυλικά, δηµιουργώντας µνηµειώδη έργα ζωγραφικής µε ένα νέο θέµα: αυτό των πετρωμάτων στο ταμπλώ και στον χώρο. Το έργο του «Story of Stone» παρουσιάστηκε  στο Κέντρο Τεχνών του Χονγκ Κονγκ το 2010. Το 2011 ακολούθησε η έκθεση Êtres de pierre. Souffle de vie (Όντα από πέτρα. Αναπνοή της ζωής) στο Μουσείο Ασιατικής Τέχνης της Νίκαιας.

Σύµφωνα µε τον Ma οι πέτρες κρύβουν «την φωτιά του ηφαιστείου», είναι ένας φυσικός οικότοπος που ξεπερνά την έννοια ενός φυσικού περιβλήµατος, µε τον ίδιο  τρόπο που το ανθρώπινο σώµα µπορεί να γίνει αντιληπτό ως η πηγή µιας αληθινής δύναµης  ζωής. Υποστηρίζει ότι οι πέτρες στο έργο του αντιπροσωπεύουν τον τρόπο που βλέπει τη ζωή: «…κάθε γεγονός συµµετέχει στην κατασκευή του ποιοί είµαστε. Θεωρώ τις πέτρες ως την προέλευση της ζωής. Αποτελούνται από χώµα, το αρχέγονο στοιχείο. Είναι σταθερές και αιώνιες, δεν αλλάζουν ποτέ, σε αντίθεση µε όλα τα άλλα φυσικά στοιχεία. Αυτή είναι η ζωή: µια διαδοχή από πέτρες που µπορούµε να στοιβάζουµε, όπως κρίνουµε σκόπιµο, αλλά ο σωρός τους είναι τόσο σταθερός, όσο και εύθραυστος εξαιτίας της ισορροπίας του».

Στις πέτρινες ζωγραφικές συνθέσεις του Ma Desheng, τα όρια µεταξύ γλυπτικής και ζωγραφικής ελαχιστοποιούνται. Το επόµενο εικαστικό στάδιο της αναζήτησης του ήταν να φτιάξει τις λίθινες φόρμες σε χάλκινα γλυπτά που καθιστούν τις εικόνες στις ζωγραφιές του τρισδιάστατες.

Αντιµέτωπος µε πολύ δύσκολες επιβιωτικές αντιξοότητες, ο Ma Desheng είναι ένας καλλιτέχνης που έχει εµπλακεί δυναμικά στην αληθινή κοσµική έννοια της ζωής, την οποία επιδιώκει να εκφράζει µε κάθε τρόπο ανοιχτό σε αυτόν. Εκτός από ζωγράφος και γλύπτης, ο Ma Desheng είναι επίσης ποιητής και απαγγέλλει τα ποιήματά του σε φεστιβάλ τεχνών.

Το θέμα των στοιβαγμένων λίθων σε διάφορες διατάξεις, άλλοτε ατάκτως ερριμμένων και άλλοτε τακτικά τοποθετημένων είναι οικείο στη θεματογραφία αρκετών σύγχρονων εικαστικών, τόσο σε ζωγραφικές και χαρακτικές συνθέσεις, όσο και σε γλυπτικές φόρμες και κατασκευές στο χώρο. Στην έκθεση του στην Αθήνα, που παρουσιάστηκε στην «P gallery /sculpture», Κουμπάρη 6 στο Κολωνάκι, με τίτλο «Εύθραυστη ισορροπία» ο MA αξιοποιώντας εντυπωσιακά τις εκλεκτικές συγγένειες της προσέγγισης του μέσα από την παράδοση και τις νέες διατυπώσεις του θέματος επικεντρώνεται στην επικινδυνότητα  της κατάρρευσης που καιροφυλαχτεί και είναι ικανή εν δυνάμει να ανατρέψει τα πέτρινα μορφώματα. Το αξιοσημείωτο και αξιοθαύμαστο για την περίπτωση του είναι ότι ενώ θα μπορούσε να στοιβάζει ready mades, έτοιμα υλικά, αυτός ζωγραφίζει αφαιρετικά τα πετρώματα ή αφού τα πλάθει με πηλό τα μετατρέπει σε χάλκινα μνημειακά έργα με στιλπνές χρωματικές πατίνες. Οι βαριές φόρμες συνθέτουν ανθρωπομορφικές σιλουέτες η σχηματίζουν σωματικά μέλη, απαλλαγμένες από την εγγενή τους στατικότητα. Τείνουν θαρραλέα προς τα πάνω αίροντας την υλική τους διάσταση με μια εξπρεσιονιστική δομή που υπερβαίνει τα στατικά φυσικά δεδομένα. Η τωρινή του σημαντική έκθεση στο Centre Pompidou στο Παρίσι που εγκαινιάστηκε στις 19 Οκτ. 2022 και θα διαρκέσει μέχρι τις 20 Φεβρ. 2023 απαυγάζει τιμητικά και εμβληματικά την διεθνή του ακτινοβολία.

Κώστας Ευαγγελάτος

Ζωγράφος, Λογοτέχνης, Θεωρητικός της τέχνης.