Ιακωβάτειος Βιβλιοθήκη: Το Έκθεμα Μαρτίου 2025, η έκθεση τεκμηρίων «οι Κεφαλλονίτες το 1921» και μια Διαδικτυακή Ομιλία-Συζήτηση με επίκαιρο θέμα

ΤΟ ΕΚΘΕΜΑ ΜΑΡΤΙΟΥ 2025

Το Έκθεμα Μαρτίου 2025 παρουσιάζεται από τον Πρόεδρο του Εφορευτικού Συμβουλίου της Ιακωβατείου Βιβλιοθήκης Πέτρο Πετράτο. Αναφέρεται στο λεύκωμα που κυκλοφόρησε το 1977 η «Ιστορική και Εθνολογική Εταιρία της Ελλάδος» με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 150 χρόνων από τ Ναυμαχία του Ναυαρίνου με τίτλο Ναβαρίνο. 20 Οκτωβρίου 1827. Και με την ευκαιρία αυτήν ο παρουσιαστής του Εκθέματος σχολιάζει και κρίνει τη σημασία και το ρόλο της Ναυμαχίας του Ναυαρίνου. Οι σχετικές πληροφορίες είναι ήδη αναρτημένες στην ιστοσελίδα της Βιβλιοθήκης μας: http://vivl-lixour.kef.sch.gr

ΕΚΘΕΣΗ ΤΕΚΜΗΡΙΩΝ «ΟΙ ΚΕΦΑΛΟΝΙΤΕΣ ΤΟ 1821»

Η Ιακωβάτειος Βιβλιοθήκη προγραμματίζει, στο πλαίσιο του εορτασμού της 25ης Μαρτίου, τη διοργάνωση Έκθεσης τεκμηρίων στην κεντρική αίθουσα του Μουσείου Ληξουρίου με θέμα «Οι Κεφαλονίτες το 1821». Η Έκθεση έχει ως στόχο να παρουσιάσει και να αναδείξει τη συμβολή των Κεφαλονιτών στην Επανάσταση του 1821. Εκτός από το πληροφοριακό υλικό, που θα είναι αναρτημένο στο χώρο της Έκθεσης, θα εκτεθούν ενδιαφέροντα τεκμήρια από τη συμμετοχή και δράση των Κεφαλονιτών κατά την περίοδο της Επανάστασης του 1821. Τα εκθέματα προέρχονται από το αρχειακό και εκθεσιακό υλικό της Ιακωβατείου Βιβλιοθήκης, του Τμήματος Κεφαλονιάς των Γενικών Αρχείων του Κράτους (ΓΑΚ) και του Κοργιαλενείου Ιστορικού και Λαογραφικού Μουσείου. Και από τη θέση αυτή θερμά ευχαριστούμε τις διοικήσεις των δύο παραπάνω τελευταίων φορέων για την παραχώρηση των εκθεμάτων τους. Με νεότερη ανακοίνωσή μας θα δοθούν περισσότερα στοιχεία για την Έκθεση (εκθέματα, ημέρες και ώρες λειτουργίας κ.λπ.).

ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗ ΟΜΙΛΙΑ-ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΜΕ ΕΠΙΚΑΙΡΟ ΘΕΜΑ

Η Αδελφότητα Κεφαλλήνων και Ιθακησίων Πειραιά, η Ιακωβάτειος Βιβλιοθήκη και το Ίδρυμα Κεφαλονιάς και Ιθάκης προγραμματίζουν για την Παρασκευή, 21 Μαρτίου, 7.30 μ.μ., τη διοργάνωση Διαδικτυακής Ομιλίας-Συζήτησης με θέμα «Οι οικονομικοί πόλεμοι του Ντόναλντ Τραμπ». Με νεότερη ανακοίνωση θα δοθούν περισσότερα στοιχεία για τη Διαδικτυακή Ομιλία- Συζήτηση (ομιλητές, ώρα, σύνδεσμος).

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

Εκφράζουμε δημόσια τις θερμές ευχαριστίες μας –στον κ. Μιχάλη Παπανικολάου, ο οποίος, άμεσα ανταποκρινόμενος στο αίτημά μας, ανέλαβε την αγορά αρκετών βιβλίων Graphic Novel για μικρούς και μεγάλους αναγνώστες, προκειμένου, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου (2 Απριλίου) και την Παγκόσμια Ημέρα Βιβλίου (23 Απριλίου), να πραγματοποιήσουμε ως Ιακωβάτειος Βιβλιοθήκη στις 2 Απριλίου τη «Γιορτή Βιβλίου 2025», αφιερωμένη στα βιβλία Graphic Novel, αλλά και να εμπλουτίσουμε τη Βιβλιοθήκη μας, –στα Καταστήματα ΑΒ Βασιλόπουλος και συγκεκριμένα στον ιδιοκτήτη των Καταστημάτων του νησιού μας κ. Θεόφιλο Μιχαλάτο, ο οποίος, άμεσα ανταποκρινόμενος στο αίτημά μας, προσέφερε δύο καρότσια Super Market στη Βιβλιοθήκη μας για τις ανάγκες της Κινητής Βιβλιοθήκης.

ΤΟ ΕΦΟΡΕΥΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ
ΤΗΣ ΙΑΚΩΒΑΤΕΙΟΥ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ

Η ΝΑΥΜΑΧΙΑ ΤΟΥ ΝΑΥΑΡΙΝΟΥ

Το 1977 η «Ιστορική και Εθνολογική Εταιρία της Ελλάδος» κυκλοφόρησε λεύκωμα με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 150 χρόνων από τη Ναυμαχία του Ναυαρίνου με τίτλο Ναβαρίνο. 20 Οκτωβρίου 1827, θέλοντας να τιμήσει εκείνη τη ναυμαχία, η οποία, σύμφωνα με την επικρατούσα άποψη, συντέλεσε στην επιτυχία της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 και οδήγησε στην ελευθερία των Ελλήνων. Το λεύκωμα περιείχε έξι εικόνες από τις συνολικά δεκατρείς, που είχε φιλοτεχνήσει ο Βρετανός ζωγράφος George Philip Reinagle για το γεγονός αυτό, ένα δισέλιδο εισαγωγικό κείμενο και ένα μονοσέλιδο επεξηγηματικό των εικόνων.
Ο G. P. Reinagle ήταν αυτόπτης μάρτυρας της Ναυμαχίας, καθώς επέβαινε στο αγγλικό πλοίο «Mosquito», που συμμετείχε στη σύγκρουση, και όταν επέστρεψε στην πατρίδα του δημοσίευσε το 1828, ένα χρόνο δηλαδή μετά τη ναυμαχία, το έργο του Illustrations of Battle of Navarin με τους δεκατρείς πίνακες, που εικόνιζαν διαφορετικές φάσεις εκείνης της Ναυμαχίας.
Το λεύκωμα αυτό απόκειται στο αρχείο των Αλιβιζάτων, το οποίο η κ. Δανάη Αλιβιζάτου Κουρέτα και ο κ. Νίκος Αλιβιζάτος έχουν δωρίσει στην Ιακωβάτειο Βιβλιοθήκη και τούτη την περίοδο καταλογογραφείται.
Ωστόσο, με την ευκαιρία της παρουσίασης αυτού του εξαίρετου τεκμηρίου, θα θέλαμε να απαντήσουμε στο «μύθο» του εθνικού αφηγήματος, σύμφωνα με τον οποίο η νίκη των τριών Μεγάλων Δυνάμεων στο Ναυαρίνο τον Οκτώβριο του 1827 οδήγησε στην απελευθέρωση των Ελλήνων. Ας εξετάσουμε τα γεγονότα:
Τι είχε συμβεί εκείνο τον Οκτώβριο του 1827 στον κόλπο του Ναυαρίνου, στη σημερινή Πύλο της Πελοποννήσου; Συγκρούστηκαν οι στόλοι της Βρετανίας, της Γαλλίας και της Ρωσίας με τον τουρκο αιγυπτιακό στόλο υπό τον Ιμπραήμ, τον οποίο και συνέτριψαν. Στόχος των τριών Μεγάλων Δυνάμεων (Μ.Δ.) ήταν να επιβάλουν στον Σουλτάνο τη Συνθήκη του Λονδίνου (Ιούλιος 1827), σύμφωνα με την οποία, όπως οι ίδιες είχαν μεταξύ τους υπογράψει, ιδρυόταν αυτόνομο ελληνικό κράτος κάτω από την επικυριαρχία του Σουλτάνου και καλούσαν Έλληνες και Οθωμανούς – κυρίως βέβαια τους Οθωμανούς – να σταματήσουν τις πολεμικές συγκρούσεις, διαφορετικά οι ίδιες θα επέμβαιναν, όπως προέβλεπε μυστικό άρθρο της Συνθήκης αυτής, για να επιβάλουν την ειρήνευση.
Με άλλα λόγια, οι Μ.Δ. έχουν ενσωματώσει στην «αρχή της ισορροπίας δυνάμεων», που καθιερώθηκε με το Συνέδριο της Βιέννης (1815) τη νέα «αρχή της στρατηγικής ευελιξίας», η
οποία τους έδινε τη δυνατότητα προσαρμογής σε νέες καταστάσεις. Έτσι, θέλησαν να
προσεγγίσουν τον Σουλτάνο και να βρουν μια λύση για το «Ελληνικό Ζήτημα», προσαρμοσμένο
όμως «στα μέτρα του».
Να θυμίσουμε εδώ ότι ο Σουλτάνος, μη έχοντας κατορθώσει να καταστείλει την Επανάσταση των Ελλήνων, παρά τα εσωτερικά προβλήματα των τελευταίων, έχει καλέσει για βοήθεια τον άσπονδο φίλο του Μωχάμεντ Άλυ της Αιγύπτου, ο οποίος είχε στείλει το θετό του γιο Ιμπραήμ με καλά οργανωμένο στρατό στην Πελοπόννησο για την κατάπνιξη της Επανάστασης. Από το Φεβρουάριο του 1825, που ο Ιμπραήμ αποβιβάστηκε στην Πελοπόννησο, και μάλιστα «εν μέσω» έξαρσης του ελληνικού εμφυλίου πολέμου, δεν έχει καταφέρει τελικά να υποτάξει τους Έλληνες, παρά τις αρχικές του επιτυχίες, γι’ αυτό και μετά την ήττα του στους Μύλους και η αποτυχημένη προσπάθειά του να καταλάβει τη Μάνη, έχει αρχίσει και εφαρμόζει την τακτική της «καμμένης γης».

Η Ναυμαχία του Ναυαρίνου έχει βέβαια τη σημασία της ως γεγονός πολεμικό και διπλωματικό. Προκάλεσε αναμφίβολα σημαντική στρατιωτική και πολιτική ήττα στους Οθωμανούς. Όμως δεν οδήγησε στην ελευθερία και ανεξαρτησία των Ελλήνων. Κάθε άλλο – όσο κι αν φαίνεται παράξενο. Αναντίρρητα, στην έκβαση της Ναυμαχίας έπαιξε ρόλο η ελαστικότητα του διεθνούς δικαίου στο ζήτημα της χρήσης βίας, αλλά και έφερε «πιο κοντά» τις Μ.Δ. Ωστόσο, να τι λένε τα μετά τη Ναυμαχία γεγονότα και η σωστή αξιολόγησή τους:
→ Η πράγματι βαριά ήττα στο Ναυαρίνο δεν έπεισε τον Σουλτάνο να συναινέσει στις προτροπές των Μ.Δ. Αρνιόταν πεισματικά να αναγνωρίσει οποιαδήποτε μορφή αυτονομίας στους Έλληνες. Διαμαρτυρήθηκε, μάλιστα, εντονότατα για τη συμμαχική ανάμειξη στην ελληνοτουρκική σύγκρουση και προκλήθηκαν σοβαρά επεισόδια στην Κωνσταντινούπολη εναντίον υπηκόων των χωρών αυτών.
→ Παρά τη σοβαρότατη ήττα του ο Ιμπραήμ παραμένει στην Πελοπόννησο και συνεχίζει το καταστροφικό του έργο. Θα αναγκαστεί να αποχωρήσει από εκεί ένα χρόνο μετά τη Ναυμαχία του Ναυαρίνου, τον Οκτώβριο του 1828, από το γαλλικό εκστρατευτικό σώμα του Nikolas- Joseph Maizon, και ενώ στην Ελλάδα Κυβερνήτης είναι από τον Ιανουάριο του 1828 ο Ιωάννης Καποδίστριας.
Επομένως, δεν διαπιστώνεται καμιά άμεση και ουσιαστική συμβολή της Ναυμαχίας του Ναυαρίνου στην απελευθέρωση των Ελλήνων. Η Βρετανία, πάντως, είχε ελπίδες μέσα από τη συντριβή του Ιμπραήμ για τα δικά της σχέδια: ήθελε δηλαδή να υποτάξει την Αίγυπτο, για να σιγουρέψει ως αποικιοκρατική δύναμη το δρόμο προς τις Ινδίες…
Αλλά πότε αναγκάστηκε ο Σουλτάνος να αποδεχτεί τη Συνθήκη του Λονδίνου (Ιούλιος 1827), πότε δηλαδή συμφώνησε να παραχωρήσει αυτονομία στους Έλληνες έως τότε «ραγιάδες»; Μετά τον ρωσο τουρκικό πόλεμο του 1828-29. Και γιατί προκλήθηκε αυτός;
Επειδή ο Σουλτάνος ανακάλεσε τη Σύμβαση του Άκκερμαν, καθώς, για να τιμωρήσει τη Ρωσία
– τον κύριο εχθρό του – μετά τη Ναυμαχία έκλεισε τα Δαρδανέλια για τα ρωσικά πλοία. Ο Τσάρος τότε (Απρίλιος 1828) του κήρυξε τον πόλεμο.
Και το Σεπτέμβριο του 1829, όταν τα ρωσικά στρατεύματα είχαν φτάσει στη Θράκη και κατευθύνονταν προς την Κωνσταντινούπολη (68 χιλιόμετρα πριν από την οθωμανική πρωτεύουσα), πανικόβλητος ο Σουλτάνος πρότεινε ανακωχή και αμέσως υπογράφτηκε ανάμεσα στις δυο αυτές δυνάμεις η Συνθήκη της Αδριανούπολης (Σεπτέμβριος 1829). Ένας από τους όρους που επέβαλε η ρωσική πλευρά και αποδέχτηκε η οθωμανική πλευρά ήταν η αναγνώριση από την πλευρά του Σουλτάνου της Συνθήκης του Λονδίνου – αυτής δηλαδή για την οποία έγινε η Ναυμαχία του Ναυαρίνου…
Να, πόσο καθαρά, 25 περίπου χρόνια αργότερα (το 1853) ο Fr. Engels ξεκαθάρισε αυτό το ζήτημα της ελληνικής ελευθερίας και ανεξαρτησίας σε άρθρο του στην εφημερίδα New York Tribune: «Ποιος έλυσε τελικά την έκβαση του αγώνα κατά την εξέγερση των Ελλήνων; Δεν ήταν ούτε η εξέγερση του Αλή πασά [κατά του Σουλτάνου], ούτε η μάχη στο Ναυαρίνο, ούτε ο γαλλικός στρατός στο Μοριά, ούτε τα συνέδρια και τα πρωτόκολλα του Λονδίνου. Αλλά ήταν ο Ντέμπιτς [ο Ρώσος αρχιστράτηγος του ρωσο-τουρκικού πολέμου 1828-29] που εισέβαλε μέσω των Βαλκανίων στην πεδιάδα του Έβρου».
Αλλά και ο «δικός μας» ιστορικός Απόστολος Βακαλόπουλος έχει υπογραμμίσει: «Με τον τρόπο αυτό ο ρωσο-τουρκικός πόλεμος [του 1828-29] που δημιούργησε τέτοια ανησυχία στην πολιτική ατμόσφαιρα της Ευρώπης, έλυσε, σαν το σπαθί το γόρδιο δεσμό, τις ατελείωτες διαπραγματεύσεις και υποκίνησε την απελευθέρωση της Ελλάδας».

Πάντως, πέρα και από τις παραπάνω εκτιμήσεις και το σημαντικό ρόλο της εξωτερικής παρέμβασης στο «Ελληνικό Ζήτημα», η Απελευθέρωση υπήρξε πριν και πάνω από όλα έργο των ίδιων των Ελλήνων.

Πέτρος Πετράτος