Διλήμματα και σκέψεις κατά το σχεδιασμό μιας ορθοδοντικής θεραπείας. Η συζήτηση με τον ασθενή

Γράφει ο Κωνσταντίνος Μ.Θ Βώρος

Ειδικός Ορθοδοντικός
Ειδικευμένος στη Μ. Βρετανία
Εκλεγμένο μέλος Βασιλικού Κολλεγίου Χειρουργών Εδιμβούργου

Η Ορθοδοντική, όπως και παλαιοτέρα έχουμε αναφέρει σε σχετική αρθρογραφία, είναι επιστήμη αλλά και τέχνη, είναι ταυτόχρονα γνώση αλλά και δημιουργία που λαμβάνει υπόψη τις αρχές της αισθητικής και την έννοια της συμμετρίας στα χαρακτηριστικά του προσώπου μας. Αλίμονο αν διορθώναμε μόνο τη σύγκλειση (κούμπωμα των δοντιών) και ισιώναμε τα δόντια, χωρίς να σκεφτόμαστε τρόπους για τη βελτίωση της αρμονίας του προσώπου μας.

Αλλά ο σχεδιασμός της ορθοδοντικής δεν είναι μια μονομερής απόφαση, ένας μονόλογος του ορθοδοντικού, είναι πρωτίστως μια συζήτηση με τον ασθενή, η όποια στη συνεχεία, με τη βοήθεια της επιστημονικής γνώσης και των αρχών της αισθητικής του προσώπου, θα μετουσιωθεί σε σχέδιο θεραπείας.

Συχνές σκέψεις και διλήμματα αυτής της συζήτησης είναι τα εξής:

1. Σε ήπια ορθοδοντικά προβλήματα αξίζει να βάλουμε σιδεράκια;
   Εδώ συνεκτιμούμε διαφόρους παράγοντες:
      Α. Ενοχλείται ο ασθενής αισθητικά από τα στραβά δόντια;
      Β. Σε ενδεχόμενη θεραπεία θα χρειαστούμε εξαγωγές (αφαίρεση) μόνιμων δοντιών;
      Γ. Ποια είναι η γενική κατάσταση της υγείας των δοντιών και των ουλών;
      Δ. Μήπως θα μπορούσε ο γενικός οδοντίατρος με μια απλή προσθετική παρέμβαση (πχ χτίσιμο ενός δοντιού) να λύσει το αισθητικό πρόβλημα του ασθενούς;

2. Το δίλημμα της εξαγωγής (αφαίρεσης) μόνιμων δοντιών
   Η απόφαση για την ανάγκη ή μη εξαγωγής μόνιμων δοντιών απαιτεί βαθιά επιστημονική γνώση από την πλευρά του ιατρού και απώτερος στόχος είναι η διασφάλιση τόσο της αισθητικής όσο και της σταθερότητας του αποτελέσματος της θεραπείας. Αν για παράδειγμα χρειάζονται εξαγωγές σε μια θεραπεία αλλά για οποιοδήποτε λόγο δεν γίνουν, είναι βέβαιο ότι το αποτέλεσμα δεν θα είναι σταθερό και τα δόντια στο πέρασμα του χρόνου θα ξαναστραβώσουν.

Η επιλογή για τα δόντια που πρέπει να αφαιρεθούν, εφόσον απαιτούνται εξαγωγές, εξαρτάται βεβαίως από το ορθοδοντικό πρόβλημα του ασθενή αλλά και τη γενικότερη κατάσταση της υγείας των δοντιών και των ούλων του. Αν, για παράδειγμα, έχουμε ενδοδοντικα θεραπευμένα (απονευρωμένα) δόντια, σίγουρα προτιμάμε κατά το δυνατόν να αφαιρέσουμε αυτά αντί για υγιή διπλανά τους. Ενώ σε ασθενείς με σοβαρά περιοδοντικά προβλήματα ενίοτε κάνουμε συμβιβασμούς αποφεύγοντας τις εξαγωγές και ζητώντας από τον ασθενή για το μέλλον να χρησιμοποιεί επ’ αόριστον συγκρατητικά μασελάκια για να μην ξαναστραβώσουν τα δόντια του.

3. Σχεδιασμός σύνθετων περιστατικών
   Μπορεί μια θεραπεία να απαιτεί, για παράδειγμα, αφαίρεση τεσσάρων δοντιών, ένα ανά τεταρτημόριο του στόματος ή/και άνοιγμα χώρου για μελλοντικό εμφύτευμα (όπως όταν λείπει ένας άνω πλάγιος τομέας) ή/και έλξη ενός έγκλειστου κυνόδοντα (που είναι εγκλωβισμένος μέσα στο οστό χωρίς να μπορεί να ανατείλει μόνος του). Στις περιπτώσεις αυτές είναι κρίσιμη η συζήτηση με τον ασθενή αλλά και η συνεργασία με το γενικό οδοντίατρο. Στους μικρούς ασθενείς είναι σημαντική η συνεργασία με τον ειδικό παιδοδοντίατρο που επιβάλλεται να έχει παρακολουθήσει πανεπιστημιακό πρόγραμμα εξειδίκευσης.

4. Περιπτώσεις συγγενούς έλλειψης μόνιμων δοντιών, όπως ενός άνω πλάγιου τομέα
   Στις περιπτώσεις που λείπει εκ γενετής ένα η περισσότερα δόντια οι επιλογές είναι:
     Α. Διαμόρφωση του χώρου για μελλοντική προσθετική αποκατάσταση στο κενό (εμφύτευμα ή γέφυρα)
     Β. Κλείσιμο του κενού με ορθοδοντική θεραπεία

   Η απόφαση και εδώ απαιτεί αναλυτική συζήτηση με τον ασθενή αλλά και τον οδοντίατρο. Είναι βέβαιο ότι η σύγκλειση (το κούμπωμα) των δοντιών είναι καθοριστική για την τελική απόφαση, όμως ιδιαίτερη σημασία έχουν και οι αισθητικές απαιτήσεις του ασθενή. Όταν, για παράδειγμα, μας λείπει ένας άνω πλάγιος τομέας και από ορθοδοντικής πλευράς μπορούμε να κλείσουμε το κενό, τότε τα ερωτήματα που προκύπτουν είναι:
     Α. Αποδέχεται ο ασθενής αισθητικά ένα αποτέλεσμα όπου δίπλα στον άνω κεντρικό τομέα θα έχει έναν κυνόδοντα;
     Β. Κρίνει ο οδοντίατρος ότι μπορεί να αλλάξει το σχήμα του κυνόδοντα, ώστε να μοιάζει περισσότερο με πλάγιο τομέα;

   Είναι προφανές ότι θα μπορούσαμε να αναφέρουμε δεκάδες ακόμη σκέψεις και διλήμματα που μας απασχολούν κατά το σχεδιασμό μιας ορθοδοντικής. Αλλά σκοπός τούτου του άρθρου δεν είναι να αναλύσουμε όλα όσα σκεφτόμαστε κατά τη διαμόρφωση της στρατηγικής μιας θεραπείας, αλλά να τονίσουμε ότι όταν σχεδιάζουμε ένα χαμόγελο ο ορθοδοντικός και ο ασθενής πρέπει να αποτελούν μια συμπαγή ομάδα. Κύρια όπλα της επιτυχίας είναι η άρτια επιστημονική γνώση, η ικανότητα από τον ιατρό διαχείρισης των δυσκολιών που μπορεί να προκύψουν κατά τη θεραπεία, αλλά και η ενσυναισθητική κατανοήση, ο διάλογος, η ειλικρίνεια και τελικά ο αλληλοσεβασμός μεταξύ ορθοδοντικού και ασθενούς. Κάποιος σοφός άνθρωπος έλεγε ότι προσφέροντας την ομορφιά και το χαμόγελο στο συνάνθρωπο γιατρεύεις την ψυχή σου. Εγώ θα έλεγα ότι αν όλοι απαρνηθούμε τη μετριότητα, συμπεριφερθούμε ως υποδείγματα αριστείας αλλά και μέγιστης ευγένειας, ίσως τελικά καταφέρουμε να ατενίσουμε το μέλλον με περισσότερη αισιοδοξία.