Έμφυλη/ ενδοοικογενειακή και ο σκοτεινός αριθμός των θυμάτων

Η 25 η Νοεμβρίου, είναι ημερομηνία που έχει καθιερωθεί ως Παγκόσμια Ημέρα για την
Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών από τον ΟΗΕ. Με αφορμή την ημέρα αυτή, θα γίνει
αναφορά σχετικά με το μέγεθος του αριθμού των θυμάτων γυναικών της έμφυλης/
ενδοοικογενειακής βίας στις μέρες μας.

Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία που προκύπτουν από την 3 η Έκθεση για την Βία κατά
των Γυναικών, που εκδόθηκε τον Νοέμβριο του 2022 από την Γενική Γραμματεία
Δημογραφικής και Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων του Υπουργείου
Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, ο ετήσιος αριθμός ανδρών – δραστών
ενδοοικογενειακής βίας για το 2021 ήταν 7.521 άτομα 18 ετών και άνω, οι οποίοι ήταν
δράστες συντροφικής βίας κατά των γυναικών.Ο αριθμός αυτός διπλασιαστηκε, σχεδόν,
συγκριτικά με τον αριθμό που καταγράφηκε το 2020 (4.436 άνδρες δράστες) και ο αριθμός
των καταγγελιών των γυναικών θυμάτων ενδοοικογενεικής βίας το 2021 (8.776) σε σχέση
με το 2020 (5.669) αυξήθηκε κατά 54,8%. Σύμφωνα πάλι με τα στατιστικά στοιχεία της 3 ης
αυτής έκθεσης, το 2021 καταγράφηκαν 299 κλήσεις στη Γραμμή 197 του ΕΚΚΑ με το 81%
των θυμάτων που ζήτησαν βοήθεια να είναι γυναίκες.

Σημαντικό στοιχείο της συλλογής των παραπάνω δεδομένων είναι ότι αυτά
συγκεντρώθηκαν στο πλαίσιο μιας προσπάθειας προσέγγισης του φαινομένου και
βασίστηκαν σε δικογραφίες από 63 Εισαγγελίες Πρωτοδικών. Δεν υφίσταται ωστόσο, ένα
ολοκληρωμένο πληροφοριακό σύστημα το οποίο να καταγράφει συστηματικά τα
περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας κι έτσι δεν είναι εύκολο να γνωρίζουμε στην
πραγματικότητα τον αληθινό αριθμό των θυμάτων. Οι περισσότερες στατιστικές βασίζονται
στις καταγραφές που έχουν γίνει από τους φορείς του επίσημου κοινωνικού ελέγχου (την
αστυνομία, τα δικαστήρια, τα σωφρονιστικά καταστήματα), και οι οποίες απεικονίζουν την
εμφανή εγκληματικότητα δηλαδή τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας κατά των
γυναικών που έχουν επισημανθεί από τους παραπάνω φορείς.

Από όσους άνδρες προβαίνουνσε ενδοοικογενειακή βία σε βάρος των γυναικών, ένα
μέρος μόνο επισημαίνεται από τους φορείς του επίσημου κοινωνικού ελέγχου, δηλαδή σε
ένα μέρος μόνο ασκείται ποινική δίωξη. Ένα ακόμη μικρότερο μέρος αυτών παραπέμπεται
σε δίκη, και από εκείνους που παραπέμπονται ένας ακόμη μικρότερος αριθμός
καταδικάζεται. Από αυτούς δε που καταδικάζονται, ακόμη λιγότεροι θα είναι εκείνοι που
τελικά θα εκτίσουν ποινή στερητική της ελευθερίας τους.

Το παραπάνω «φιλτράρισμα» δείχνει ότι εν τέλει ο πραγματικός αριθμός των δραστών
δεν μπορεί να βασιστεί στις στατιστικές των φορέων του επίσημου κοινωνικού ελέγχου.
Επομένως, ένας σημαντικός αριθμός περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας παραμένει
αφανής και αποκαλείται «σκοτεινός αριθμός» του εγκλήματος εικονίζονται συχνά
από τους εγκληματολόγους με ένα παγόβουνο του οποίου η κορυφή αντιστοιχεί στον
εμφανή αριθμό των θυμάτων, ενώ η βάση του που βρίσκεται κάτω από την επιφάνεια της
θάλασσας και φυσικά δεν είναι ορατή, είναι ο «σκοτεινός αριθμός» ο οποίος αντιστοιχεί
στον μεγαλύτερο όγκο του παγόβουνου. Επομένως, ο αριθμός που καταγράφεται και
επισημαίνεται διαφέρει ουσιαστικά από τον αριθμό που ανταποκρίνεται στην
πραγματικότητα.

Έρευνες αυτοομολογούμενης ενοχής και έρευνες θυματοποίησης που γίνονται κατά
καιρούς σε συνδυασμό με τις στατιστικές της αστυνομίας, αποδεικνύονται χρήσιμες στην
ακριβέστερη προσέγγιση του «σκοτεινού αριθμού».

Ωστόσο, για την ενδοοικογενειακή βία είναι πράγματι πολύ δύσκολο να αποτυπωθεί ο
αληθινός αριθμός των θυμάτων. Κι αυτό γιατί είναι ένα έγκλημα που συμβαίνει μέσα στην
οικογένεια χωρίς να λαμβάνουν γνώση τρίτοι ή να υπάρχουν μάρτυρες γι’ αυτό. Τα θύματα
πολλές φορές δεν έχουν γνώση ότι είναι θύματα. Μπορεί να παρερμηνεύουν ή να μην
συνειδητοποιούν ότι κακοποιούνται. Άλλες φορές οι γυναίκες ντρέπονται για το γεγονός,
αρνούνται ότι συνέβη σε αυτές, φοβούνται το στιγματισμό αλλά και την απειλή που
προέρχεται συχνά απότον δράστη.

Όλα τα παραπάνω αλλά και πολλά άλλα είναι ισχυροί λόγοι για τους οποίους τα θύματα
σιωπούν. Και αυτή η σιωπή είναι ο λόγος της ύπαρξης του «σκοτεινού αριθμού».

Τρελλοπούλου Χριστίνα
Ψυχολόγος Κέντρου Κοινότητας
Δήμου Ληξουρίου

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Αλεξιάδης Στ.(2011). Εγκληματολογία, Αθήνα. Εκδόσεις Σακκουλα.
2. Ζαραφωνίτου Χ. (2004). Εμπειρική Εγκληματολογία, Αθήνα, Νομική Βιβλιοθήκη.
3. Σπινέλλη Κ. (2014). Εγκληματολογία: Σύγχρονες και παλαιότερες κατευθύνσεις,
   Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα (παλαιότερη έκδοση 2005).
4. https://isotita.gr/wp-content/uploads/2022/11/3h-ethsia-ekthesi-Via-kata-twn-
   Gynaikwn-GGDOPIF.pdf