Η ιαματική πηγή της Αγίας Ελεούσας Δελλαπορτάτων- Παλικής

Γεράσιμος Σωτ. Γαλανός

Ανατολικά από το χωριό Δελλαπορτάτα και στη θέση Λαγκάδι μέσα στη ρεματιά
υπήρχε η εκκλησία της Αγίας Ελεούσας. Αναφέρεται ως πρώτη μαρτυρία η ύπαρξή
της σε νοταριακή πράξη το 1647. Ανήκε στην οικογένεια Μαρκόπουλου και
αργότερα στην οικογένεια Κατσαΐτη. Προσεισμικά ο ναός είχε ένα μικρό οίκημα που
χρησιμοποιείτο ως κελί. Σήμερα ανήκει όλη αυτή η περιοχή μαζί με την ομώνυμη
ιαματική πηγή που υπάρχει ακόμη εκεί, στην οικογένεια του  Φώτη Γερασίμου
Γραικούση.
Η ιαματική πηγή απασχόλησε μελετητές και ερευνητές για τις θεραπευτικές
ιδιότητες που έχει το θειούχο νερό της. Αναλυτικές έρευνες για αυτήν την ιαματική
πηγή πραγματοποίησε ο καθηγητής φυσικών ερευνών, Ν. Γ. Πινιατόρος, όπου και
εξέδωσε τα αποτελέσματα του δυο φορές στο κεφαλληνιακό τυπογραφείο « Τύποις
–Ηχούς-« στα 1885.
Ο Πινιατόρος κατά πρώτον σχολιάζει και παρουσιάζει την επιστολή του
φίλου του καθηγητή Κ. Ξ. Λάνδερερ που του έστειλε στις 25 Νοεμβρίου 1857. Στην
επιστολή αυτή παρουσιάζονται τα ερευνητικά αποτελέσματα για την ιαματική
ποιότητα και αξία της θειούχας πηγής της Αγίας Ελεούσας Παλικής. Επίσης, ο
Πινιατόρος, παρουσιάζει και σχολιάζει τις έρευνες του Χ. Τυπάλδου Πρετεντέρη, ο
οποίος γράφει στην επιστολή του «… Όταν ήμην εν Κεφαλληνία τα ύδατα ταύτα
επέστησαν πολύ την προσοχήν μου, και τούτων και εν Κεφαλληνία και αλλαχού
διώρισα μετ’ επιτυχίας την χρήσιν εις τα νοσήματα εις α τά θειούχα αλκαλικά ύδατα
ενδεικνύονται….».
Ο ιατρός Χαράλαμπος Τυπάλδος Πρετεντέρης αναφέρει στην επιστολή του
προς τον Πινιατόρο, πως υπάρχουν στην Κεφαλληνία κι άλλες ιαματικές πηγές,
ευρισκόμενες και στην περιοχή του Αγίου Κωνσταντίνου στο Αργοστόλι αλλά και
στη περιοχή της Σάμης.
Ο Νικόλαος Πινιατόρος πραγματοποίησε με τη σειρά του αρκετές έρευνες με
επιστημονικές μεθόδους και κατέληξε για την αξία αυτής της ιαματικής πηγής, και
τις οποίες αναφέρει στην εργασία του με τίτλο «ΑΝΑΛΥΤΙΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑΙ ΕΠΙ
ΤΟΥ ΕΝ ΚΕΦΑΛΛΗΝΙΑ ΥΔΑΤΟΣ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΕΛΕΟΥΣΑΣ, Κεφαλληνία 1885.
Ο Πινιατόρος σημειώνει πως, δοκίμασε κατόπιν πειραμάτων τη σύσταση του νερού
και συγκρίνει τη μελέτη του με αυτή των δύο άλλων ερευνητών, του Λάνδερερ και
Τυπάλδου, γράφοντας στο φυλλάδιό του, «ΣΗΜ. Α΄. Κατά συνέπειαν των
επιστολών του Κ. Λάνδερερ και Τυπάλδου εδοκίμασα και δι’ ιδιαιτέρων πειραμάτων,
πλήν άπαντα απεφάνθησαν αρνητικώς, ώστε ιώδιον υπό οιανδήποτε μορφήν δεν
υπάρχει εις το ύδωρ τούτο επαισθητόν εις τα χημικά αντιδραστικά.».
Το κείμενο του Πινιατόρου μαζί με τις επιστολές των δύο άλλων φυσικών
επιστημόνων εκδόθηκε και στο φιλολογικό περιοδικό «ΠΑΝΔΏΡΑ».
Σίγουρο είναι πως, η πηγή της Αγίας Ελεούσας –Παλικής είναι ιαματική,
ιδιαίτερα σε άτομα με δερματικές παθήσεις και η τοπική λαογραφική προφορική
παράδοση, «υπαγορεύει» πως ο ασθενής, έως να πάρει το νερό και να γιατρευτεί, δεν
πρέπει να το «χλευάσει» και να πει, πως, βρωμάει σαν κλούβιο αυγό. Αν το νερό
το «χλευάσεις» τότε δεν θα έχει τη φαρμακευτική του γιατρειά.
Πάνω σ’ αυτήν την παράδοση, ο Μπουβιέ, πιστεύει πως στο πρόσωπο της
Αγίας Καλής ή Κυρά Καλή, που υπάρχει στην ελληνική λαογραφία που ταυτίζεται
με την Αγία Ελεούσα, επιβιώνει κάποια Αιγιακή θεότητα, που ανάλογα τον τόπο και
την εποχή παίρνει κι άλλο όνομα.

Είναι φανερό πως η Παληκισιάνικη παραλλαγή ( η Κυρά Καλή έγινε Αγία Ελεούσα)
εξυπηρετούσε το θαυμαστό και ιατρικό νερό της ιαματικής πηγής της Αγίας
Ελεούσας κοντά στα Δελλαπορτάτα. Ό στίχος «Και το νερό σου να βρομά και τους
λεπρούς να πλένει» χαρακτηρίζει ακριβώς το νερό της ομώνυμης πηγής της Παλικής.
Κατά το τέλος του 19 ου αιώνα, το νερό το «εμπορεύονταν» κάποιοι ντόπιοι
φαρμακοποιοί και το απέστελλαν σε μικρά φιαλίδια, έναντι μικρής αμοιβής.