25 Μαΐου 1930

(92 χρόνια ακριβώς από τη θρυλική θεατρική
παράσταση στην Αγία Ευφημία « Ο θάνατος του
Μάρκου Μπότσαρη»)

1 ο μέρος

Γεράσιμος Σωτ. Γαλανός

Ήτανε 1930, που από την Ελληνική τότε Κυβέρνηση απεφάσισε πως πρέπει να εορταστεί πανελλαδικά η Εθνική Ανεξαρτησία. Λίγο πολύ σε πολλά μέρη του νησιού μας πραγματοποιήθηκαν εκδηλώσεις, ιδίως τιμητικές θεατρικές παραστάσεις, αφιερωμένες στους Ήρωες του’ 21, απαγγελίες ποιημάτων, και τραγούδια επαναστατικά του Αγώνα των Ελλήνων, τα οποία και απετέλεσαν τα δύσκολα χρόνια της
Τουρκοκρατίας, τρόπαια και λάβαρα λευτεριάς της Ελληνικής αγωνιστικής ψυχής Οι εκδηλώσεις που πραγματοποιήθηκαν στο νησί μας ήταν από τις σχολικές μονάδες και στηρίζονταν από τις τότε Κοινότητες και από Πολιτιστικούς τοπικούς Συλλόγους και Σωματεία.

Δυο Ληξουριώτες ικανοί στο γράψιμο και στην πολιτιστική δράση, ο σπουδαίος δημοδιδάσκαλος Δ. Γερουλάνος, μετέπειτα επιθεωρητής εκπαίδευσης και ο οικοδιδάσκαλος, λόγιος και τηλεγραφητής Σπύρος Σκηνιωτάτος, στήριξαν την κυβερνητική απόφαση, «την άνοιξαν» προς το λαό της Αγίας Ευφημίας, βρίσκοντας μεγάλη βοήθεια από τον τότε Κοινοτάρχη και τους κατοίκους της κωμόπολης και πραγματοποίησαν μια σπουδαία θεατρική παράσταση, η οποία άφησε ανεξίτηλο το στίγμα της στα θεατρικά δρώμενα του νησιού μας.

Η θεατρική παράσταση ήταν αφιερωμένη στον Μάρκο Μπότσαρη, τον αγνό και μεγάλο ήρωα του ‘ 21, πατριώτη με ήθος, που με την ηρωική στάση ζωής του ενέπνευσε πολλούς δημιουργούς, οι οποίοι τον ανέβασαν, στα Υψηλά της Αθανασίας.

Η παράσταση αρχικά παίχτηκε στο Δημοτικό Σχολείο της Αγίας Ευφημίας στις 25 Μαρτίου 1930 και για δεύτερη φορά στις 25 Μαΐου του ιδίου έτους στην πλατεία της κωμόπολης αυτής. Τους γυναικείους ρόλους τους έπαιξαν νεαροί μαθητές, πράγμα που συνέβαινε και στις ντάμες των αποκριάτικων δρώμενων προσεισμικά στην Κεφαλονιά… Θέλοντας να ακριβολογήσω στα γεγονότα, μεταφέρω το δημοσιογραφικό κείμενο, όπως έχει από τον τύπο της εποχής και παρόλο που δημοσιεύτηκε με μεγάλη χρονική καθυστέρηση, επαινεί την σπουδαία αυτή καλλιτεχνική πατριωτική παράσταση. Διατηρώ την ορθογραφία ως έχει στο πρωτότυπο.

« Ο ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΜΑΣ ΑΝΕΞΑΡΤ. ΕΝ ΑΓΙΑ ΕΥΦΗΜΙΑ
Εις την ώμορφην κωμόπολιν μας και εις την θαυμασίως δια θυρεών, σημαιών και αψίδων καλλιτεχνικώς διακεκοσμημένην πλατείαν της, εωρτάσθηκε την 25 παρελθόντος μηνός Μαΐου η Εκατονταετηρίς της Εθνικής ημών ανεξαρτησίας μετά μεγαλοπρεπείας και μεγάλου ενθουσιασμού, καθ’ ην επανελήφθη υπό του ερασιτεχνικού ομίλου της κωμοπόλεώς μας, το υπέροχον Εθνικόν δράμα «ο θάνατος του Μ. Μπότσαρη» το οποίον επαίχθη επιτυχώς και κατά την Εθνικήν Εορτήν της 25 ης Μαρτίου. Δια την καλυτέραν δε επιτυχίαν της Εορτής εσχηματίσθη Επιτροπή αποτελουμένη εκ του Προέδρου της Κοινότητος κ. Ιω. Φερεντίνου ως πρόεδρου αυτής και εκ των κ.κ. Γεωργίου Μέλιου, Φωτίου Πουλάκη, Σταύρου Λειβαδά, Γεράσιμου Ποταμιάνου και Γεράσιμου Αμίτση ήτις μη φεισεισα χρημάτων και κόπων κατώρθωσε να παρουσιάση κατά την Εορτήν πρωτοφανή δια την νήσον μας έκπληξιν, υπό επόψιν τελείας αποδόσεως του έργου και τάξεως παρ’ όλην την συρροήν χιλιάδων λαού συναθροισθέντων εξ όλων των μερών της νήσου. Την Εορτήν ετίμησαν προσκληθέντες ο Νομάρχης
μας κ Γεωργιάδης μετά του Διευθυντού της Νομαρχίας κ. Παπαδοπούλου μετά της κυρίας του, ο κ. Λιμενάρχης Αργοστολίου, ο κ. πρόεδρος των Πρωτοδικών και πλείστα άλλα έγκριτα μέλη της Κοινωνίας Αργοστολίου, ως και ο υποδιοικητής χωροφυλακής Σάμης κ. Θεοδοσάτος και πλείστοι
άλλοι. Μετά την άφιξιν του κ. Νομάρχου εις τον οποίον προσεφέρθη υπό της χαριτωμένης μαθητρίας Χώνης Αντύπα, ωραιοτάτη ανθοδέσμη, ευχηθείσης εις αυτόν το «ώς ευ παρέστη» ήρχισε έναρξις της Εορτής, δι’ εμπνευσνόνου και μεστού πατριωτικής εννοίας λόγου εκφωνηθέντος υπό του
Προέδρου της Κοιν. κ. Ι Φερεντίνου. Μετά ταύτα επηκολούθησε η εμφάνισις του Τουρκικού Στρατού με
επικεφαλής έφιππον τον Πατσάν της Σκόρδας κ. Ν. Δημούλαν του οποίου η εμφάνισις προεκάλεσε τον θαυμασμόν. Ηκολούθη ο χότζας κ Χ. Δημούλας όστις επιτυχέστατα έπαιξε τον ρόλον του ο αξιωματικός Καραμεϊμέτης κ Χ. Μακρής και ο λοιπός στράτος. Κατόπιν υπό του φουστανελλοφόρου μικρού μαθητού του ενταύθα Δημοτικού σχολείον Σ. Μαρίνη απηγγέλθη
πατριωτικότατον ποίημα προς την σημαίαν, καταχειροκροτηθέντος δια την θαυμάσιαν απαγγελίαν.
Επηκολούθησιν η εμφάνησις των Ελλήνων με επικεφαλής τον ήρωα και όστις δικαίως κατεχειροκρτήθη. Ηκολούθον ο γραμματεύς του ήρωός κ. Ν. Δρακόπουλος και οι λοιποί οπαδοί
του Μπότσαρη Σ. Μακρής, Π. Βαλιανάτος, Α Μακρής Κατσικογιάνης, Ν. Θωμάς, Γ. Ππαδάτος και Χ. Χλωρός. Την σύζυγον δε και την αδελφήν του ήρωός υπεδύθησαν οι νεαροί μαθηταί Α. Μακρής και Σ. Πυλάδης τον δε ψυχογιόν ο Λ. Λειβαδάς. Κατά την μάχην δε καθ’ ήν εφονεύθη ο ήρως Μ. Μπότσαρης το θέαμα ήτο μεγαλοπρεπές και φαντασμαγορικόν, συναφθείσης εις τους απέναντι λόφους. Κατά τα διαλείμματα δε του έργου απηγγέλθη υπό της μαθητρίας Π. Φραγκησκάτου το συγκινητικώτατον ποίημα «η σκλάβα πόλη» καταχειροκροτησθείσα και συγκινήσασα τους θεατάς. Επήσης υπό του μαθητού Μαρίνη απηγγέλθη πολεμικόν θούριον (στοιχουργηθέν υπό του ενταύθα τηλεγραφητού κ. Σκηνιωτάτου). Κατά δε το τέλος του δράματος απηγγέλθη υπό της μαθητρίας Χώνης Αντύπα ενδεδυμένης στολής αρχαίας Ελληνίδας το συγκινητικώτατον ποίημα «προς τας ψυχάς των
ηρώων».
Όλαι δε αι χιλιάδες των θεατών συνεκινήθηκαν καταχειροκροτήσασαι αυτήν δια την θαυμασίαν απαγγελίαν της και ωραίαν εμφάνισίν της. Εν τέλει δε έληξε η ωραία αυτή πατριωτική Εορτή εν μέσω του Εθνικού μας Ύμνου, αναχωρησάντων των επισήμων και του πλήθους. Αξία παντός επαίνου και συγχαρητηρίων είναι η διοργάνοτική επιτροπή καθώς και οι φιλοπρόοδοι δάσκαλοι μας δις Μ. Δενδρινού και κ. Δ Φερουλάνος, εις τους οποίους αξίζει ένα μεγάλο εύγε δια την τελείαν προπαρασκευήν των μαθητών των οίτινες απήγγειλαν , ιδιαιτέρως δε ο κ. Γερουλάνος δια τας προσφερθείσας λοιπάς υπηρεσίας του εις την διοργανωτικήν Επιτροπήν.
«Ένας»
Θα ακολουθήσει επί του θέματος και 2 ο μέρος με άγνωστα κείμενα της παράστασης.
Το παρόν κείμενο είναι από μια σειρά πολλών κειμένων πάνω στις γνωστές και άγνωστες θεατρικές πατριωτικές παραστάσεις που έχουν σχέση με την Κεφαλονιά και την Ιθάκη μας. Στην πορεία του χρόνου, σε τακτά χρονικά διαστήματα θα ακολουθήσουν και άλλες άγνωστες πτυχές, καθώς και
αδημοσίευτα έως σήμερα κείμενα πάνω σε πατριωτικά θεατρικά έργα.
Πήγές:

1. Εφημερ. « ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΣ», Αργοστόλι 2 Αυγούστου
   1930, αρ. φυλ. 74, σελ 2
2. Αρχείο Γεράσιμου Σωτ. Γαλανού, Φάκελος 8,
   (Προγράμματα, θεατρικά έργα, εφημερίδες, φωτογραφίες,
   χειρόγραφες σημειώσεις… αφορώντας την Κεφαλληνιακήν
   Εκπαίδευσην)