Ιακωβάτειος Βιβλιοθήκη: Το Έκθεμα του μήνα Απριλίου

ΤΟ ΕΚΘΕΜΑ ΤΟΥ ΜΗΝΑ ΑΠΡΙΛΙΟΥ

Το Έκθεμα του Απριλίου παρουσιάζεται από τον Πέτρο Πετράτο, Πρόεδρο του Εφορευτικού Συμβουλίου της Ιακωβατείου Βιβλιοθήκης, και αναφέρεται στην ιταλική έκδοση του «Ύμνου εις την Ελευθερίαν» του Διονυσίου Σολωμού. Το βιβλίο αυτό, που εκδόθηκε το 1825 στο Μεσολόγγι, απόκειται στο Αρχείο Τυπάλδων Ιακωβάτων της Ιακωβατείου Βιβλιοθήκης. Οι σχετικές πληροφορίες είναι ήδη αναρτημένες στην ιστοσελίδα της Βιβλιοθήκης μας: http://vivl-lixour.kef.sch.gr

Η ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗ ΟΜΙΛΙΑ-ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΑΠΡΙΛΙΟΥ

Η Αδελφότητα Κεφαλλήνων και Ιθακησίων Πειραιά, η Ιακωβάτειος Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη – Μουσείο Ληξουρίου και το Ίδρυμα Κεφαλονιάς και Ιθάκης διοργανώνουν την Τετάρτη, 26 Απριλίου 2023, 7.30 μ.μ., διαδικτυακή ομιλία-συζήτηση με θέμα: «Η ζωγραφική της Επτανησιακής Σχολής: η περίπτωση του Γεράσιμου Πιτζαμάνου». Θα μιλήσει η τ. αναπληρώτρια καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων Θεοδώρα Μαρκάτου.

Θα υπάρξει έγκαιρη ενημέρωση για τον τρόπο παρακολούθησης της διαδικτυακής ομιλίας και για τη διαδικασία συμμετοχής στη συζήτηση, που θα ακολουθήσει.

ΤΟ ΕΦΟΡΕΥΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΙΑΚΩΒΑΤΕΙΟΥ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ

Ο ΥΜΝΟΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΝ ΤΟΥ Δ. ΣΟΛΩΜΟΥ ΣΤΑ ΙΤΑΛΙΚΑ

Ύμνος εις την Ελευθερίαν. Έγραψε Διονύσιος Σολωμός Ζακύνθιος, τον Μάιον Μήνα 1823. Inno alla Libertà;
Dionisio Solomòs da Zacinio scrisse il Mese di Maggio 1823. Volgarizzatoin Prosa Italiana da G. Grassetti, Prof. di
Lettere Italiane e Latine in Zante. Edizione III. Εν Μεσολογγίω: Εκ της Τυπογραφίας Δ. Μεσθενέως, 1825. [σελ. 68].

Ο Ύμνος εις την Ελευθερίαν, γραμμένος το 1823 από τον Διονύσιο Σολωμό, είχε την τύχη να μεταφραστεί το 1825 στα γαλλικά (Παρίσι 1825), στα αγγλικά (Λονδίνο 1825) και στα ιταλικά (Μεσολόγγι 1825) – στοιχείο που σηματοδοτούσε και στο χώρο το λογοτεχνικό- μεταφραστικό τη φιλελληνική διάσταση της Ελληνικής Επανάστασης σε ευρωπαϊκό τουλάχιστον επίπεδο. Άλλωστε, και η ίδια η σολωμική ποιητική σύνθεση απευθυνόταν όχι μόνο στους επαναστατημένους Έλληνες αλλά και στους Ευρωπαίους, τους οποίους καλούσε σε συμπαράσταση προς τον ελληνικό αγώνα.

Στην Ιακωβάτειο Βιβλιοθήκη, στο Αρχείο Τυπάλδων Ιακωβάτων απόκειται η ιταλική μετάφραση/έκδοση του 1825. Πρόκειται για τη μετάφραση του Gaetano Grassetti. Ο Gaetano Grassetti (1778-1836) από τη Ρώμη, σπούδασε ιατρική και φιλολογία. Παράλληλα με το ιατρικό του επάγγελμα, είχε επιδοθεί στη μελέτη Λατίνων και Ελλήνων κλασικών και με αυτό το εφόδιο αποτόλμησε τη μετάφραση – σε πεζό λόγο – του Ύμνου. Επιπλέον, σε αυτό το εγχείρημα συνέβαλε και η γνωριμία του με τον Δ. Σολωμό. Εξαιτίας των πολιτικών ταραχών του 1815 στην Ιταλία ο G. Grassetti είχε καταφύγει στην Πάτρα, απ’ όπου μετακινήθηκε προς τη Ζάκυνθο, καθώς προσκλήθηκε ως δάσκαλος της ιταλικής. Και εκεί γνωρίστηκε με τον Δ. Σολωμό. Στη συνέχεια και μέχρι το θάνατό του εγκαταστάθηκε στην Κέρκυρα, όπου δίδαξε για μια δεκαετία περίπου Λατινική και Ιταλική Γραμματολογία στην Ιόνια Ακαδημία.

Η μετάφραση του σολωμικού ποιήματος, σε πεζό λόγο, είναι, σύμφωνα με τους ειδικούς, αρκετά πιστή, καθώς το ενδιαφέρον του Ιταλού μεταφραστή επικεντρωνόταν αποκλειστικά στην ακριβή απόδοση του λόγου. Στο βιβλίο δημοσιεύονται αντικριστά το κείμενο και η πεζή μετάφραση. Ο G. Grassetti μετέφρασε, επίσης, και τις σημειώσεις του ποιητή, ενώ ο ίδιος έγραψε σχετικό πρόλογο και πρόσθεσε στην έκδοση πραγματολογικούς και αισθητικούς σχολιασμούς. Ωστόσο, ο G. Grassetti, για να αποφύγει προφανώς τη λογοκρισία, δεν έχει μεταφράσει τις στροφές 21, 26 και 27 του Ύμνου, αν και τις σημειώνει στην αρίθμηση των στροφών με αποσιωπητικά.

Η 21η στροφή είναι η αναφερόμενη στη Βρετανική Προστασία: Κάθε νησί του Ιονίου χαιρέτισε την Επανάσταση, «Μ’ όλον που ’ναι αλυσωμένο / Το καθένα τεχνικά, / Και εις το μέτωπο γραμμένο / Έχει: Ψεύτρα Ελευθεριά». Σίγουρα οι Άγγλοι προστάτες δε θα ευχαριστιούνταν με μια τέτοια άποψη και ίσως θα παρενέβαλλαν εμπόδια στη διακίνηση του βιβλίου στα αγγλοκρατούμενα Επτάνησα.

Οι στροφές 26 και 27 αναφέρονται στην αυταρχική Αυστρία. «Σε ξανοίγει από τα νέφη / Και το μάτι του Αετού, / Που φτερά και νύχια θρέφει / Με τα σπλάχνα του Ιταλού‧ (26) / Και σ’ εμέ καταγυρμένος, / Γιατί πάντα σε μισεί, / Έκρωξ’ έκρωξε ο σκασμένος, / Να σε βλάψη, αν ημπορή» (27). Οι παραπάνω στίχοι ασφαλώς θα προκαλούσαν την αυστριακή λογοκρισία, η οποία δε θα επέτρεπε τη διακίνηση του βιβλίου σε ιταλικά εδάφη, που βρίσκονταν κάτω από αυστριακή κυριαρχία.

Να σημειώσουμε εδώ ότι έκδοση αυτή πραγματοποιήθηκε στο Μεσολόγγι τον Οκτώβριο του 1825 (έξι δηλαδή μήνες πριν από την ηρωική Έξοδο – Απρίλιος 1826) και όχι σε επτανησιακό τυπογραφείο, καθώς ίσχυαν τα απαγορευτικά μέτρα της Βρετανικής Προστασίας για τη συμπαράσταση προς τους επαναστατημένους Έλληνες.

Πέτρος Πετράτος