Οι Αλλεργίες της Άνοιξης

Γράφει η Σταυρούλα Γιαβή, Αλλεργιολόγος Παίδων – Ενηλίκων, Διευθύντρια Αλλεργιολογικής Κλινικής, Ιατρικό Κέντρο Αθηνών
 

Η Άνοιξη είναι η εποχή της αναγέννησης της φύσης και όλοι μας νιώθουμε την ανάγκη να απολαύσουμε αυτήν την περίοδο με περιπάτους στη φύση, εκδρομές και διάφορες δραστηριότητες σε εξωτερικούς χώρους. Όλοι μας, ή μήπως κάποιοι αναγκάζονται να στερηθούν αυτήν τη χαρά;

Αυτήν την εποχή ανθίζουν τα περισσότερα δέντρα, λουλούδια και φυτά, αφήνοντας τη γύρη τους να εξαπλωθεί σε μεγάλη ακτίνα με τον αέρα, γεμίζοντας την ατμόσφαιρα με κόκκους γύρης, αόρατους τις περισσότερες φορές. Φυσιολογικά, ο οργανισμός ανέχεται τη γύρη, ενώ ο οργανισμός του αλλεργικού στις γύρεις ανθρώπου αντιδρά, με  αποτέλεσμα τα συμπτώματα της αλλεργίας με τη μορφή της αλλεργικής ρινίτιδας, επιπεφυκίτιδας ή άσθματος Τα συμπτώματα ποικίλλουν στο είδος και τη βαρύτητα.

Πιο συχνά είναι τα συμπτώματα της ρινίτιδας, με ή χωρίς επιπεφυκίτιδα:

• Αλλεργική Ρινίτιδα: καταρροή, επίμονο μπούκωμα, αλλεπάλληλοι πταρμοί, φαγούρα στη μύτη και τα μάτια, οπισθορινική έκκριση, κακή ποιότητα ύπνου
• Αλλεργική επιπεφυκίτιδα: κόκκινα μάτια, δάκρυα και επίμονη φαγούρα στα μάτια
• Αλλεργικό Άσθμα: βήχας (χρόνιος, επεισοδιακός ή επίμονος), δύσπνοια, βάρος στο στήθος, ‘σφύριγμα’ στην αναπνοή, εύκολη κόπωση

Τα αλλεργιογόνα, που ενοχοποιούνται, κυρίως, για τα παραπάνω νοσήματα είναι εισπνεόμενα αλλεργιογόνα, αερομεταφερόμενα και ονομάζονται αεροαλλεργιογόνα. Μπορεί να είναι ενδο-οικιακά (ακάρεα, κατσαρίδα, κ.ά.) ή εξω-οικιακά (γύρεις) ή μπορεί να βρίσκονται τόσο εντός όσο και εκτός σπιτιού (μύκητες, ζώα). Οι κλιματολογικές συνθήκες και οι πολιτισμικές διαφορές, που υπάρχουν μεταξύ διαφόρων περιοχών, καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό και τις αντίστοιχες κυρίως γύρεις ή και τα λοιπά αλλεργιογόνα (τοπική φυτολογία, συνθήκες διαβίωσης, ενδο-οικιακά ζώα).

Ανάλογα με τα υπεύθυνα αλλεργιογόνα και τα επιμέρους χαρακτηριστικά τους, τα συμπτώματα της αλλεργικής ρινίτιδας μπορεί να εμφανίζονται κάθε χρόνο τους ίδιους μήνες (να παρουσιάζουν δηλαδή περιοδικότητα), οπότε ονομάζεται εποχική ρινίτιδα ή να είναι παρόντα όλο τα χρόνο οπότε μιλάμε για ολοετή ή συνεχή ρινίτιδα. Ανάλογα με τη διάρκεια των συμπτωμάτων διακρίνουμε τη ρινίτιδα σε διαλείπουσα ή επίμονη  και ανάλογα με τη σοβαρότητα τους σε ήπια ή μέτρια-σοβαρή. Τα πιο συχνά αλλεργιογόνα στην Ελλάδα είναι οι γύρεις των δέντρων και των φυτών (ελιά, κυπαρίσσι, πεύκο, πλάτανος, περδικάκι, γρασίδια, αγριόχορτα), τα ακάρεα της οικιακής σκόνης, οι μύκητες (αλτερνάρια, κλαδοσπόριο, ασπέργιλος, το τρίχωμα ζώων (γάτα, σκύλος). Το είδος των αλλεργιογόνων, στα οποία είναι κάποιος αλλεργικός, καθορίζουν και την περιοδικότητα των συμπτωμάτων του.

Η διάγνωση της αλλεργικής ρινίτιδας, επιπεφυκίτιδας ή του άσθματος βασίζεται στο ιστορικό του ασθενούς και επιβεβαιώνεται με μία σειρά ειδικών εξετάσεων, τις δερματικές δοκιμασίες νυγμού (Skin Prick Tests – μικρό κόστος, εύκολη εκτέλεση, άμεσα αποτελέσματα), τον ποσοτικό προσδιορισμό των ειδικών ανοσοσφαιρινών στο αίμα (μεγαλύτερο κόστος, όχι άμεσα αποτελέσματα) και τη σπιρομέτρηση, κατά την κρίση του ειδικού γιατρού.  

Η αντιμετώπιση των αλλεργικών νοσημάτων έχει στόχο την πρόληψη εμφάνισης των συμπτωμάτων, τη συμπτωματική αντιμετώπιση ή/και την αιτιολογική αντιμετώπιση και θεραπεία της νόσου.

Η πρόληψη βασίζεται στην αποφυγή των υπεύθυνων αλλεργιογόνων (η πλήρης αποφυγή είναι πρακτική αδύνατη), με τη σωστή καθοδήγηση από το γιατρό και βοηθούν τόσο στη μείωση των συμπτωμάτων όσο και την ανάγκη φαρμακευτικής αγωγής. Έτσι, με  απλές, εφαρμόσιμες συμβουλές  μπορούμε να περιορίσουμε την έκθεση του ασθενούς στα αλλεργιογόνα μέσα και έξω από το σπίτι. Αν και η περίοδος και η ένταση της ανθοφορίας μπορεί να διαφέρει από χρόνο σε χρόνο, η ανοιξιάτικη περίοδος στην Ελλάδα (γρασίδια, περδικάκι κ.α.) ξεκινά συνήθως από τα μέσα Μαρτίου έως τα μέσα Ιουνίου, με κορύφωση το μήνα Μάιο, που έχουμε την ανθοφορία  της ελιάς  πολύ διαδεδομένη στη χώρα μας. Το Μάιο, πρακτικά, συναντιούνται όλα τα αλλεργιογόνα και τα συμπτώματα είναι έντονα. Καθοριστικό ρόλο παίζει και ο περιορισμός μη ειδικών ερεθιστικών παραγόντων, όπως είναι ο καπνός του τσιγάρου, οι χημικές ουσίες κ.ά., που μπορεί να προκαλέσουν ή να επιδεινώσουν τα συμπτώματα.

Οι δυνατότητες αντιμετώπισης έχουν να κάνουν τόσο με τη σωστή χρήση φαρμάκων, που μπορούν να μειώσουν, κυρίως, όμως, να προφυλάξουν από την εκδήλωση συμπτωμάτων, αλλά και οδηγίες πώς να αποφεύγει κανείς την έκθεση στους παράγοντες, που ενοχλούν. Η φαρμακευτική αγωγή για την αλλεργική ρινίτιδα περιλαμβάνει κάποιες κατηγορίες φαρμάκων, κυρίως τα  αντιισταμινικά και τα τοπικά στεροειδή.

Τα αντιισταμινικά περιορίζουν, κυρίως, τον κνησμό σε μύτη και μάτια, τους πταρμούς, ή την καταρροή. Τα αντιισταμινικά φάρμακα νεότερης γενιάς, που κυκλοφορούν, είναι πιο δραστικά από τα αντιισταμινικά πρώτης γενιάς και δεν παρουσιάζουν παρενέργειες, όπως υπνηλία κ.ά.

Τα τοπικά στεροειδή (σπρέι για τη μύτη, ή σταγόνες για τα μάτια),  καταπολεμούν  τοπικά τη φλεγμονή και βελτιώνουν σημαντικά το επίμονο μπούκωμα, που αισθάνεται ο ασθενής.

Η ανοσοθεραπεία αποτελεί τη μόνη αιτιολογική θεραπεία των αλλεργικών νοσημάτων και ένα ποσοστό καλά επιλεγμένων ασθενών μπορούν να ωφεληθούν σε μεγάλο βαθμό. Συνίσταται στη χορήγηση σταδιακά αυξανόμενων δόσεων των υπεύθυνων αλλεργιογόνων, είτε με τη μορφή υποδόριων ενέσεων σε ιατρικό περιβάλλον, είτε με τη μορφή υπογλώσσιων σταγόνων στο σπίτι. Αν και η ειδική ανοσοθεραπεία διαρκεί αρκετά χρόνια, αποτελεί το μοναδικό τρόπο που διαθέτουμε σήμερα για ριζική αντιμετώπιση του προβλήματος.

Πηγή: iatriko.gr