Η Βάπτιση στο Ληξούρι

Από παλιά, σύμφωνα με τις πληροφορίες που έχουμε, η Βάπτιση των Θεοφανείων στο Ληξούρι γινόταν με τρόπο εντυπωσιακό. Φαίνεται ότι ο λαός της Παλικής που στην ιδιοσυγκρασία του είναι πιο κοινωνικός από τους υπόλοιπους Κεφαλονίτες, γίνεται εκδηλωτικός σε παραστάσεις και εκφράσεις της παράδοσης και του τρόπου ζωής του.

Η Βάπτιση γινόταν όπως και σήμερα τις 6 του Ιανουαρίου, ημέρα των Φώτων σύμφωνα με το Ορθόδοξο τυπικό, το πρωί στην εκκλησία στο καλαίσθητο πάρκο που είχαν φτιάξει οι επίτροποι και οι ιερείς και το έστηναν στο κέντρο περίπου του ναού.

Το πάρκο ήταν φτιαγμένο από την ημέρα του Αγιασμού, ντυμένο με μούσκλια και βρύα στο επίπεδο μέρος του. Τα τέσσερα άκρα του πάρκου, στα οποία βρίσκονταν οι κολόνες που προεξείχαν προς τα πάνω, τα έντυναν με μυρσίνες και κλαριά από ελιά με φοινικόκλαδα. Αυτά ήταν καλά στερεωμένα και μεταξύ τους σχημάτιζαν καμάρες.

Τούτα τα χρόνια ελάχιστοι ιερείς επιμελούνται με μεράκι την κατασκευή καλαίσθητου πάρκου. Στο Ληξούρι, λίγοι ιερείς διατηρούν την επιβλητική κατασκευή του πάρκου της Βαπτίσεως στο ναό. Τιμητικά θα πρέπει να αναφέρω την προσπάθεια του επιτρόπου του Αγίου Νικολάου των Μηνιατών, Γεράσιμου Δρακόπουλου, που με τη βοήθεια του Δημητρίου Παπαϊωάννου, της Μαμένιας Δρακοπούλου, της Αγγελικής Μεσσάρη και του υπογράφοντα το κείμενο αυτό, κατασκευάζουν και ντύνουν το πάρκο, ακολουθώντας την παλιά παράδοση. Στο επίπεδο μέρος του πάρκου που το περικλείουν οι κολόνες με τα φοινικόκλαδα και τις μερσίνες, οι πιστοί τοποθετούν τα δοχεία τους δίπλα στα μεγάλα δοχεία με το νερό που πρόκειται να αγιάσει λειτουργικά ο ιερέας.

Όταν έρχεται η στιγμή να πάρουν αγιασμό από το μεγάλο δοχείο, ο καθένας προσπαθεί να βουτήξει το μικρό δοχείο του, ποτήρι ή πιγκιόνι και να πάρει λίγο αγιασμένο νερό.

Παλαιότερα ορισμένοι ιερείς έπειτα από τη Βάπτιση που πραγματοποιούσαν στην εκκλησία έβγαιναν για να πραγματοποιήσουν τη Βάπτιση στην παραλία εκεί κοντά στο τελωνείο και έπειτα στο κέντρο της πόλης, στη Βρύση της πλατείας. Η Βάπτιση του Σταυρού γινόταν πάντα με τη συνοδεία της Φιλαρμονικής και με αρκετούς ιερείς. Μπροστά τους πορευόταν η εικόνα της Βαπτίσεως.

Υπάρχουν θαυμάσια ποιήματα δημοσιευμένα στο «Ζιζάνιον» που ο ποιητής τους σχολιάζει τον τρόπο, αλλά και τα γεγονότα που γινόταν κατά τη Βάπτιση στο Ληξούρι.

Το ακόλουθο ποίημα το υπογράφει ο Ληξουριώτης, ψευδώνυμο του Ρόκου Ξυδάχτυλου. Βλ. «Ζιζάνιον» 10/1/1909 αρ. φυλ. 516

Πώς Βαπτίζουν το Χριστό στο Ληξούρι το γνωστό

Όλα μας καλύτερα αφ’ τουν αλλονώνε
ανοιχτός ορίζοντας, μπούρλες εξυπνάδες
και το σπουδαιότερο που και του Φωτώνε
μεσ’ το γιόμα κάνουνε τόσες μπατινάδες!

Ω! τι αριστούργημα! Τόσες λιτανείες!
Πόσα σταυρομάναλα, χώρια χώρια
βγαίνουνε όλες η νορίες
Και στο πόρτο φτάνουνε μ’ όλα τα μπαγάγια!

Κάθε Δεσιμώτατος μέσ’ τ’ ασκέρι τρέχει
και την αγιαστούρα του σοβαρός κρατεί
και ο κόσμος έδεκει βλέπει και προσέχει
ποιος παπάς την έχει πούλιο φουντωτή.

Στα πεζούλια φτάνοντας του κενάριου πόρτου
με ψαλμούς και άριες όπως τα τραγούδια,
το σταυρό στη θάλασσα ρίχνουνε του κόφτου
και μαζί με δαύτονε τόρτσες κι αγγελούδια.

Έπειτα αφ’ τη θάλασσα πάλι ξεκινάνε
μώλο, μώλο βλίαζοντας ντρίτα για τη βρύση
πουν’ η μπούκα διάπλατη και τονέ βουτάνε
και τόνε μοσκεύουνε όπως το κοφίσι!

Κι αν κατά περίσταση, άλλη ενορία
τύχη μέσ’ την ώρα Βάπτιση να κάνη
η κατόπιν στέκονται μέσ’ στα καφενεία
ψάλλοντας ως τόσο το «εν Ιορδάνη!».

Κι οι ψαλτάδες εδεκεί κάνουνε φουρόρε
με τα πολυχρόνια τα ιν ρε μινόρε
για τον Ιεράρχη και το Βασιληά
πω’ λυώσαν κι οι δύο από τη δουλειά!

«Και του χρόνου» βλιάζωντας έπειτα κινάνε
τα παιδιά μονάχα τους με σικλιά στον ώμο
κι οι παπάδες, ψάλλοντας, τα λεφτά μετράνε
και για την ασφάλεια πάν’ απ’ άλλο δρόμο!

Ληξουριώτης

Την επόμενη χρονιά, το 1910, οι Ποταμίτες ήθελαν η Βάπτιση να γίνει στο Ποτάμι, ενώ οι περισσότεροι Ληξουριώτες στη Βρύση όπως γινόταν πάντα. Το αποτέλεσμα ήταν να γίνουν δύο «στρατόπεδα» και να πιαστούν στα χέρια. Ακολούθησε μεγάλος σκοτωμός και έπεσε πολύ ξύλο. Τελικά οι πιστοί σκόρπισαν και η Βάπτιση δεν έγινε. Βλ. «Ζιζάνιον», αρ. φυλ. 563, 9-1-1910, σελ. 3

Βάπτισις εν Ληξουρίω με πολύ μεγάλο μπρίο

Εδώ μονάχα με το μαρς πω’ καμ’ ο αστυνόμος
περάσανε τα Φώτα μας, εις το Ληξούρι όμως,
πολύ πιο ζωηρότερα ο πλάστης εβαφτίστη
με ματσουκιές π’ αλλάξανε πολλών πιστών την πίστη.

Επήγε ο Τούλιος ο παπάς τη Βάπτιση να κάνη
κι έπεσε ξύλον της ζωής μέσα στον Ιορδάνη
κι από την αναστάτωσι και την ξυλοπλημμύρα,
αλλού επήε ο παπάς κι αλλού η αγιαστήρα.

Λόγον το λόγο φαίνεται και θεϊκή βουλήσει
οι δυο μεριές του Ληξουριού τα βρήκανε στη Βρύση
και πριν προφτάση ο παπάς τη βάφτιση να κάμη
έγιναν δυο στρατόπεδα Ληξούρι και Ποτάμι

Κι εκεί επέπεσε το εν κατά του άλλου φύλου
και εβεβαίον ο παπάς το ασφαλές του ξύλου.
Κι εγένετο πανήγυρις Βαπτίσεως σπανία,
Κι έτρεχαν τα ξεφτέρουγα μέσα στα καφενεία,
κι άλλος τις έτρωγε κοφτές κι άλλος με το μανάλι
κι ενός ο τίμιος σταυρός τώσπασε το κεφάλι.
Αυτά τα Φώτα έγιναν εδώ κι εν Ληξουρίω,
ωραία και φαιδρότατα και Χριστιανικώτατα
συνάμα και τα δύο

Σήμερα, η Βάπτιση στο Ληξούρι γίνεται έπειτα από την αντίστοιχη του Αργοστολίου. Η παρουσία του κόσμου είναι μεγάλη. Νέοι και ηλικιωμένοι, οικογένειες, μικροί και μεγάλοι και ιδιαίτερα αν η ημέρα είναι κάπως καλή, βρίσκουν την ευκαιρία για να χαρούν ένα κοσμικό περίπατο. Η παρουσία της Φιλαρμονικής είναι απαραίτητη και είναι ο προπομπός της όλης διαδικασίας έως τη στιγμή που θα γίνει η Βάπτιση.

Μυρμηγκιάζει η παραλία προς το Λιμεναρχείο από κόσμο που περιμένει τη στιγμή του «Εν Ιορδάνη».

Έρχεται το φέρυ – μπωτ από το Αργοστόλι με το Μητροπολίτη μας και τη συνοδεία του. Αράζει, γιομίζει κόσμο, ιερείς, επισήμους και το σώμα της Φιλαρμονικής και «σηκώνει» πόρτα πλέοντας λίγο στα ανοικτά από την προκυμαία, ώστε να τοποθετηθεί απέναντι από την παραλία που βρίσκεται ο πολύς κόσμος. Γίνεται η Βάπτιση, αμολούνε περιστέρια και τέσσερις πέντε νεαροί πέφτουν στα κρύα νερά για να βρούνε το Σταυρό. Βάρκες, καΐκια και κάθε λογής πλεούμενο κορνάρει ως ένδειξη χαράς και συμμετοχής. Πολλά πλεούμενα έχουν έρθει και από το Αργοστόλι συνοδεύονταας το φέρυ – μπωτ για να συμμετέχουν με τον τρόπο τους στη χαρά της Βάπτισης.

Μετά το πέρας αυτής της «παραλιακής» Βάπτισης, το φερυ – μπωτ πιάνει πάλι στην προκυμαία, όπου ο Δεσπότης και οι ιερείς, οι επίσημοι και οι αρχές του τόπου με προπομπό τη Φιλαρμονική και τη συνοδεία του κόσμου θα καταλήξουν στη Δημοτική Βρύση της πλατείας. Εκεί θα πραγματοποιηθεί η δεύτερη δημόσια Βάπτιση.

Σημείωση: η ορθογραφία στα ποιήματα διατηρείται όπως στο πρωτότυπο

Κείμενα – Παρουσίαση: Γεράσιμος Σωτ. Γαλανός