Μαρία Μαγουλά: 2 παραμύθια για τα ελληνικά σπήλαια

Πριν από λίγες ημέρες μέσω της ηλεκτρονικής μας αλληλογραφίας ήρθαμε σε επαφή με μια συμπατριώτισσά μας, που μας ενημέρωσε για δυο ιδιαίτερες εκδόσεις της. Αυτές περιγράφονταν ως παιδικά παραμύθια, που έχουν θέμα τη σχέση ενός παιδιού με τα σπήλαια του τόπου που ζει, και φυσικά εννοούμε τα Ελληνικά Σπήλαια. Σύντομα, βρεθήκαμε μπροστά σε δύο όμορφες εκδόσεις, πρωτότυπες και ξεχωριστές σε σχέση με οποιεσδήποτε άλλες, τόσο στη θεματολογία, όσο και στην εικονογράφηση, που σίγουρα αξίζει κάθε παιδί να ξεφυλλίσει…

Μιλήστε μας για τις εκδόσεις αυτές. Ποια η θεματολογία τους και που απευθύνεστε; 

Πρόκειται για δύο παιδικά βιβλία μου που μόλις κυκλοφόρησαν από τις ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΔΟΚΙΜΑΚΗΣ (Ηράκλειο Κρήτης). 

Το πρώτο παραμύθι έχει τίτλο: «Ο Λυκούργος και η μαγική σπηλιά» και απευθύνεται σε παιδιά (5-6 ετών και άνω). Λειτουργεί ως εισαγωγή στο δεύτερο βιβλίο που έχει τίτλο «Ο Λυκούργος και η χρονοσπηλιά» και που απευθύνεται σε λίγο μεγαλύτερα παιδιά (8 ετών και άνω).

Τα βιβλία δίνουν πληροφορίες για τα Ελληνικά Σπήλαια και τη σημασία τους, τόσο σαν μέρος της Φυσικής κληρονομιάς ενός τόπου, όσο και σαν αναπόσπαστο κομμάτι της Πολιτιστικής του Κληρονομιάς. Όμως διαθέτουν την πλοκή ενός παραμυθιού με ήρωα ένα μικρό αγόρι, που είναι ανήσυχο και αναζητά απαντήσεις. Είναι δύο παραμύθια τα οποία δίνουν μια διαφορετική διάσταση της οικολογίας μέσα από το θέμα των σπηλαίων, χωρίς να παραλείψουν την αναφορά στην ιστορική, αρχαιολογική, παλαιοντολογική και λαογραφική σημασία που έχουν τα ελληνικά σπήλαια. Στο τέλος τους γίνεται η παράθεση του πλήρους καταλόγου των αξιοποιημένων Σπηλαίων της Ελλάδας που μπορεί ένα παιδί να επισκεφθεί.

Δημιουργήθηκαν με τη μορφή εικονογραφημένου παραμυθιού, ώστε να «μιλήσουν» στα παιδιά με τον πιο οικείο τρόπο, σε μια πρώτη προσέγγισή τους με αυτά. Γιατί με τη συμβολική και υποσυνείδητη μορφή επικοινωνίας που έχουν τόσο τα παραμύθια όσο και οι εικόνες τους, συχνά πετυχαίνει κάποιος να περάσει συγκεκριμένα μηνύματα. Αυτός άλλωστε είναι και ο λόγος για τον οποίο τα παραμύθια είναι κάτι που πολύ αγαπάμε όλοι όσο κι αν μεγαλώνουμε.

Ασχολείστε ερασιτεχνικά με την εξερεύνηση σπηλαίων;

Η Σπηλαιολογία ή Εξερεύνηση σπηλαίων είναι κάτι που αν και συνδέεται με κάποιες Επιστήμες, όπως η Παλαιοανθρωπολογία (κλάδος της Αρχαιολογίας), η Γεωλογία, η Βιολογία Σπηλαίων κ.α., στη χώρα μας λειτουργεί ερασιτεχνικά, κυρίως μέσω Σπηλαιολογικών συλλόγων, που καλλιεργούν την αγάπη και γνώση για τα σπήλαια, την εξερεύνηση και καταγραφή νέων Σπηλαίων, μερικές φορές και με το αθλητικό κομμάτι που περιλαμβάνει μια εξερεύνηση. Κάποια μέλη των Συλλόγων προέρχονται από χώρους που συνδέονται επιστημονικά με το χώρο των σπηλαίων.

Τα σπήλαια θεωρούνται Μνημεία της Φύσης και υπάγονται στη δικαιοδοσία του Υπουργείο Πολιτισμού. Οι σπηλαιολογικοί σύλλογοι παίρνουν ειδική άδεια για κάθε επίσκεψη σε μη Αξιοποιημένα ή Ανεξερεύνητα Σπήλαια και λειτουργούν σε συνεργασία με τον αρμόδιο φορέα του Υπουργείου Πολιτισμού, την Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας-Σπηλαιολογίας για την εξερεύνησή τους.

Είμαι μέλος του Σπηλαιολογικού Ελληνικού Εξερευνητικού Ομίλου (ΣΠ.ΕΛ.Ε.Ο.) από το 1996. Ασχολούμαι ερασιτεχνικά, εφόσον έχω κάνει εικαστικές και γραφιστικές σπουδές. Πήρα μέρος σε αρκετές αποστολές εξερεύνησης ή επισκέψεις σπηλαίων με τον ΣΠ.ΕΛ.Ε.Ο. παλαιότερα και συνεχίζω ακόμη τις επισκέψεις μου σε σπήλαια, όποτε ταξιδεύω σε κάποιο τόπο. Άλλωστε, η Ελλάδα έχει πολλά επισκέψιμα σπήλαια. Η αγάπη μου και το ενδιαφέρον μου για τα σπήλαια, όμως, είναι κάτι που ξεκίνησε από πολύ νωρίς, από την προσχολική μου ηλικία, όταν με πήγαν οι γονείς μου να επισκεφθώ τα Σπήλαια Μελισσάνης και Δρογκαράτης στην Κεφαλονιά και λίγο αργότερα, όταν με το σχολείο μου ξεναγηθήκαμε στο μοναδικό αξιοποιημένο σπήλαιο της Αττικής. Στο Σπήλαιο Κουτούκι Παιανίας.

Πως σας ήρθε η ιδέα για ένα παιδικό παραμύθι με αυτή τη θεματολογία;

Σαν παιδί, κάποτε αναζήτησα ένα παραμύθι βγαίνοντας από κάποιο σπήλαιο. Ήθελα μετά την επίσκεψη να πάρω ένα κομμάτι από αυτό το χώρο που με μάγεψε τότε, μαζί μου σπίτι. Μα στο πωλητήριο στην έξοδο του Σπηλαίου δε υπήρχε τίποτα τέτοιο.

Δεν μπορούσα τότε να φανταστώ ότι μετά από πολλά χρόνια θα συνέδεα όσα αγαπώ, την παιδική εικονογράφηση, το γραπτό λόγο, τη γραφιστική και τα σπήλαια που είχα γνωρίσει από κοντά, με τη δημιουργία αυτών των παραμυθιών.

Επίσης, μου άρεσε πολύ η ιδέα να φτιάξω κάτι που δεν υπάρχει αντίστοιχό του ακόμα και που πιστεύω ότι αν συνδυαστεί και με την βιωματική επίσκεψη των παιδιών σε σπήλαια, να μπορεί να λειτουργήσει σαν μια αφορμή για να πάρει ένα παιδί πληροφορίες για την ιστορία του τόπου του. Πιστεύω ότι αν δε γνωρίζει κάποιος τη σημασία και την ιστορία κάποιων χώρων, σημείων, θέσεων του τόπου του, δε μπορεί να τον εκτιμήσει όσο χρειάζεται. 

Για ποιο λόγο θα προτείνατε στο γονιό να αγοράσει ένα παιδικό παραμύθι με θέμα τα σπήλαια της χώρας μας για το παιδί του; 

Τα παραμύθια αυτά περιέχουν οικολογικά μηνύματα και διαδραματίζονται σε κρυμμένους τόπους φαντασίας, γεμάτους από ιστορία και τοπικούς θρύλους. Και φανερώνουν ότι αυτοί οι τόποι που συχνά βρίσκονται απλά κάτω από τα πόδια μας είναι υπαρκτοί.

Αν δε γνωρίζουμε την ιστορία του τόπου μας, πιστεύω ότι δε γνωρίζουμε ποιοί είμαστε. Τα σπήλαια από την αρχαιότητα ταυτίστηκαν με την ψυχή κατά τον Πλάτωνα και νομίζω ότι σε μια εποχή που κινδυνεύουν οι ανθρώπινες αξίες είναι πολύ σημαντικό να γνωρίσουμε τον όμορφο εσωτερικό κόσμο που διαθέτουμε και μέσα μας και απλά κάτω από την πόλη που ζούμε.

Που μπορεί να βρει κάποιος τις συγκεκριμένες εκδόσεις;

Στα βιβλιοπωλεία, αλλά και σε κάποια Μουσεία Φυσικής Ιστορίας (Ηρακλείου Κρήτης, Γουλανδρή, Απολιθωμένου Δάσους Σιγρίου Μυτιλήνης, όπως και σε κάποια σπήλαια (Αλιστράτης Σερρών και Περάματος Ιωαννίνων) προς το παρόν.