Μεγάλο Σάββατο

Στην Κεφαλονιά η Ανάσταση δεν γινόταν ποτέ το Μεγάλο Σάββατο το βράδυ.

Οι τελετές στις κεντρικές πλατείες Αργοστολίου και Ληξουρίου που επικράτησαν τον 20ο αιώνα είναι άσχετες με τα έθιμα του τόπου. Οι υπόλοιπες εκκλησίες της Κεφαλονιάς, όπως και ολόκληρης της Επτανήσου έκαναν την Ανάστασή τους χάραμα Κυριακής, με το φως της χαράς όπως λεγόταν.

Σήμερα, η τέλεση της Ανάστασης στην αλλαγή της ημέρας, το βράδυ του Σαββάτου, έχει κυριαρχήσει. Η αναστάσιμη ακολουθία ξεκινάει κατά τις 10, με τον Αρχάγγελο αυτή την φορά να έχει την τιμητική του. Λίγα λεπτά πριν τις 12 ξεκινάει η πομπή από την εκκλησία με προορισμό την κεντρική πλατεία του Αργοστολιού. Ολόκληρη η πλατεία έχει αποκλειστεί, ενώ ώρα πριν την έλευση του ιερατείου έχουν αρχίσει τα βαρελότα από κάποιους ανυπόμονους.

Το Αναστάσιμο Ευαγγέλιο αναγνώζεται ολόκληρο επί τις πλατείας, ενώ στις 12 ακριβώς με την πρώτη λέξη του παπά: «Χριστός Ανέστη Ά…», γίνεται κυριολεκτικά πανικός. Φυσικά κανένας δεν καταφέρνει να ακούσει άλλη λέξη πέραν της πρώτης, ενώ η ατμόσφαιρα γίνεται αποπνικτική από το μπαρούτι και τα βεγγαλικά που ανάβονται ως ξέσπασμα χαράς. Η υπερβολή στο μεγαλείο της, όμως κανένας δεν αντιδρά, γιατί απλά έτσι επιβάλει το έθιμο.

Πάντα τα βαρελότα στην Κεφαλονιά ήταν πολλά, ακόμα και σε απομακρυσμένες περιοχές και σε χωριά του νησιού. Το Ληξούρι και οι γύρω περιοχές έχουν πολλά να αναφέρουν για το συγκεκριμένο έθιμο, ενώ όχι λίγες φορές έχουν προκληθεί και μικρές ή μεγαλύτερες ζημιές. Πολλά βαρελότα εκρήγνυνται ακόμα και μέσα στην εκκλησία ή ρίπτονται και από τους ίδιους τους ιερείς, ενώ χαρακτηριστικά αναφέρεται για βαρελότο που έσκασε στα γένια ιερέα με το λογικό επακόλουθο το τραγελαφικό περιστατικό να μείνει στην ιστορία.

Για το συγκεκριμένο έθιμο έχουμε και διάφορα στιχουργικά δημιουργήματα, που αποδίδουν τη διάσταση του:

Αναστάσεως ημέρα με κιτάρες και βιολιά
Κι αρχινήσαν οι ροκέτες σαν τα χρόνια τα παλιά
Και κατέκαυσεν η πρώτη
Πουρθε στυφογυριστή
Το φελόνι του Δεσπότη
Μεσ’ το «άξιον εστί»

αλλά και το πόσο οι παπάδες ενοχλήθηκαν από αυτό:

κι ο δεσπότης θυμωμένος είπε θα συλογιστώ
αν θεναρτω και του χρόνου ν’ αναστήσω το Χριστό.

Ο  Άγιος Θανάσης αποτελούσε το εφαλτήριο όσων έριχναν ισχυρά, αυτοσχέδια βαρελότα, ενώ ο παπάς αποτελούσε τον ανθρώπινο στόχο, όπως δίδεται και στο παρακάτω απόσπασμα:

Αναστάσεως ημέρα και θρησκευτική αιτία
να γυρίζουνε την νύχτα μαυροφόρες στην Πλατεία
και καθένας να προστρέχει ευθυμία να σκορπά
με ροκέτες που θα καίνε το φελόνι του παπά.

Αναφέρεται επίσης, ότι κάποια χρονιά τα άμφια του ιερέα έπιασαν φωτιά μέσα στην πλατεία και σταμάτησαν άρον άρον την ανάγνωση του Ευαγγελίου για να «σβήσουν» τον δύσμοιρο παπά. Και ακόμα, ότι μια άλλη φορά μια ρουκέτα από τις παλιές κατευθυνόταν στο κεφάλι του δεσπότη, ο οποίος την γλίτωσε τελευταία στιγμή ανεβάζοντας το βιβλίο του Ευαγγελίου στην θέση του κεφαλιού του.

Μετά το πέρας της Αναστάσιμης ακολουθίας, οι πιστοί επιστρέψουν στα σπίτια τους με το νέο φως, αυτό που μοιράστηκε κατά το «δεύτε λάβετε φως». Επικρατεί κατά την είσοδο στο σπίτι να χαράσσεται με τον καπνό το σύμβολο του σταυρού στο κατώφλι του σπιτιού. Αυτό σηματοδοτεί μια νέα αρχή, την αρχή της εποχής μετά την Ανάσταση του Χριστού. Οι περισσότεροι διατηρούν το φως για λίγη ώρα μέσα στο σπίτι, ενώ αρκετοί ανάβουνε με αυτό καντήλια, τα οποία μπορεί να συντηρούν ακόμα και για ολόκληρο το χρόνο.