Παναγής Μπαρμπάτης: Κρατώντας ψηλά τη σημαία της μουσικής μας παράδοσης

Το 1992, σε ηλικία μόλις 21 ετών διευθύνει την πρώτη του συναυλία στο θέατρο «Παλλάς». Από τότε, μέσα σε 16 μόλις χρόνια, έχει δώσει περισσότερες από 700 συναυλίες, σε όλα τα μεγάλα θέατρα, διευθύνοντας τις χορωδίες:«Εύγερος Κεφαλληνίας», των δήμων Αγ.Αναργύρων, Καλλιθέας, Βριλισσίων, Νέας Ερυθραίας, Μαρκόπουλου Αττικής, σύνολα και σχήματα αδελφοτήτων και κεφαλονίτικων συλλόγων, αλλά και σπουδαίων λυρικών καλλιτεχνών.

Εμείς, είχαμε την ιδιαίτερη τιμή να μιλήσουμε μαζί του και να τον υποβάλουμε στις δικές μας ερωτήσεις. Και αυτός, φιλικός και προσιτός, όπως όλοι οι σπουδαίοι άνθρωποι, μας απάντησε με απλότητα, ειλικρίνεια και χαρά.

Από που κατάγεστε; Μιλήστε μας για τα παιδικά σας χρόνια.

Γεννήθηκα στην Αθήνα, η καταγωγή μου όμως είναι από την Κεφαλονιά. Ο πατέρας μου, ο Χαράλαμπος, κατάγεται από τη Λακήθρα και η μητέρα μου, η Ξένη, από την Αγία Θέκλη. Οι γονείς μου ήταν βιοπαλαιστές και δε μπορούσαν να μου παρέχουν την οικονομική στήριξη που χρειαζόμουν για τις σπουδές μου, μου έδωσαν όμως κάτι πολύ πιο σπουδαίο, αρχές, αξίες και ηθική για να μπορέσω να γίνω ένα χρήσιμο στέλεχος της κοινωνίας. Επίσης ήταν λάτρεις της μουσικής και της επτανησιακής καντάδας…

Έτσι λοιπόν μυηθήκατε στο χώρο της μουσικής; Ποιο ήταν το αρχικό σας κίνητρο;

Σε ηλικία μόλις 10 χρόνων άκουσα στην πλατεία του Αργοστολιού το πρώτο χορωδιακό τραγούδι, από μία χορωδία που φυσικά τότε δε μπορούσα να γνωρίζω ποια ήταν. Η ομορφιά αυτής της αρμονίας αμέσως με συνεπήρε και πέρασε μέσα μου σαν ηλεκτρικό ρεύμα. Την άλλη μέρα κιόλας ζήτησα από τον πατέρα μου να με πάει κάπου για να μάθω μουσική. Όταν γυρίσαμε στην Αθήνα, εκείνος με πήγε στον προσωπικό του φίλο και γνωστό μαέστρο Διονύση Αποστολάτο. Ο Διονύσης Αποστολάτος μετά από ένα χρόνο περίπου είπε στον πατέρα μου: «Χαράλαμπε, ο μικρός κάποτε θα γίνει καλύτερος από μένα.» Σε αυτόν οφείλω πάρα πολλά, μα πάνω απʼ όλα το ότι με μύησε στη μουσική μας παράδοση και με έκανε να αγαπήσω ακόμη πιο πολύ αυτό που λέμε «αρμονία».

Αναφέρετε μας και για τις μουσικές σπουδές σας.

Αργότερα οι σπουδές μου συνεχίστηκαν στο Ελληνικό Ωδείο, δίπλα σε ένα μεγάλο μουσουργό, τον Ιωάννη Καστρινό. Κοντά του σπούδασα ανώτερα θεωρητικά, πιάνο και ειδικότητα ενορχηστρωτή. Παράλληλα, με το μαέστρο Γιώργο Αραβίδη σπούδασα διεύθυνση ορχήστρας και χορωδίας. Αποφοίτησα με άριστα παμψηφεί και τιμητική διάκριση.

Ποια ήταν η πρώτη σας εμφάνιση στη διεύθυνση ενός μουσικού συνόλου και πως αισθανθήκατε αυτή την πρώτη φορά;

Η πρώτη μου συναυλία ως μαέστρος δόθηκε στις 1/11/1992, στο θέατρο «Παλλάς» με τη χορωδία και μαντολινάτα του συλλόγου «Εύγερος» Κεφαλονιάς και ήταν τιμητική βραδιά – αφιέρωμα στο δάσκαλό μου Διονύση Αποστολάτο, ο οποίος εκείνο το βράδυ μου παρέδωσε και επίσημα τη μπαγκέτα ως μοναδικό συνεχιστή του έργου του. Το γεγονός αυτό συνέβη μπροστά σε 2.000 άτομα που κατέκλυσαν το θέατρο και έκλαιγαν από χαρά και συγκίνηση όταν μίλησα για τη ζωή και το έργο του δασκάλου μου. Η βραδιά αυτή αποτέλεσε ορόσημο στη ζωή και την καριέρα μου.

Στην Αθήνα έχετε πραγματοποιήσει αρκετές εμφανίσεις σε σπουδαία θέατρα. Θα θέλαμε να ξεχωρίσετε μερικές από αυτές.

 Από την πρώτη αυτή εμφάνιση, ως σήμερα έχω δώσει πάνω από 700 συναυλίες. Στην Αθήνα ειδικώς σε όλα τα θέατρα, αλλά από αυτά ξεχωρίζω την Εθνική Λυρική Σκηνή, το Ακροπόλ, το Βεάκειο, το Κατράκειο, το Παλλάς, το στάδιο Ειρήνης και Φιλίας και βέβαια το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών στις 4/5/2006.

Η συνεργασία με σπουδαίους λυρικούς καλλιτέχνες φαντάζομαι ότι αποτελεί ένα μεγάλο κίνητρο. Αναφέρετέ μας μερικούς από αυτούς με τους οποίους έχετε συνεργαστεί. Ποιόν θα ξεχωρίζατε;

 Η συνεργασία μου με τους λυρικούς καλλιτέχνες ξεκίνησε επίσημα το 2000, όταν μαζί με τους καλούς μου φίλους Έυη Λειβαδά – Ντούκα, Γεράσιμο Γαλανό, Σπύρο Σολωμό και Γεράσιμο Κουμάτο δημιουργήσαμε την ορχήστρα και τη χορωδία λυρικών καλλιτεχνών «Απόλλων Μουσηγέτης».

Έχω συνεργαστεί με πολύ σπουδαίους πρωταγωνιστές της όπερας, όπως οι: Αντώνης Κορωναίος, Ειρήνη Κυριακίδου, Ειρήνη Τσιρακίδου, Νίκος Στεφάνου, Ελπινίκη Ζερβού, Ελένη Βουδουράκη, Διονύσης Σούρμπης, Χρήστος Αμβράζης και άλλοι. Η συνεργασία με τέτοιους καλλιτέχνες δεν αποτελεί απλώς ένα κίνητρο για μένα. Είναι μία μουσική ιεροτελεστία που υπηρετεί την ποιο σοβαρή μορφή της μουσικής τέχνης στον ύψιστο βαθμό και σε ανώτερο επίπεδο. Τους συγχαίρω δε από τα βάθη της καρδιάς μου, γιατί αυτό που κάνουν στο σημερινό κοινωνικό περιβάλλον δεν είναι απλώς υψηλή τέχνη, είναι «ηρωισμός».

Ποιες οι δισκογραφικές δουλειές που έχετε κάνει;

Έχω κάνει δύο CD μέχρι τώρα. Το πρώτο με τίτλο «Η αγράμπελη» με τη Χορωδία και μαντολινάτα «Εύγερος» Κεφαλληνιάς είναι ζωντανή ηχογράφηση της συναυλίας που δόθηκε στο θέατρο «Παλλάς» στις 26/5/2001. Το δεύτερο, με τραγούδια του Μιχ. Σουγιούλ, πάλι σε ζωντανή ηχογράφηση από το θέατρο «Παλλάς» το 1992. Σήμερα ετοιμάζομαι να εκδόσω μια σειρά από 4 CD με τις καλύτερες ηχογραφήσεις των συναυλιών μου των τελευταίων τεσσάρων χρόνων.

Έχετε πραγματοποιήσει και κάποιες εμφανίσεις εντός του νησιού. Με ποιους δήμους συνεργαστήκατε και ποιες οι αναμνήσεις σας από αυτές;

Η πρώτη μου εμφάνιση στην Κεφαλονιά ως μαέστρος πραγματοποιήθηκε στις 16 Απριλίου 1994, στα εγκαίνια του θεάτρου «Κέφαλος» του Αργοστολίου και μετά, το καλοκαίρι στο τότε χορωδιακό φεστιβάλ Αργοστολίου – Ληξουρίου. Από τότε μέχρι σήμερα δεν έχω απουσιάσει καλλιτεχνικά ούτε μια σεζόν, χειμώνα και καλοκαίρι!

Αλησμόνητες θα μείνουν για μένα συναυλίες όπως για το μεγάλο μας Μίκη Θεοδωράκη στο θέατρο «Κέφαλος», για τον Ηλία Ανδριόπουλο στο στάδιο Κουρκουμελάτων, για τον Ανδρέα Χατζηαποστόλου στο Κηποθέατρο της Ιακωβατείου Βιβλιοθήκης στο Ληξούρι. Επίσης, οι μεγάλες συναυλίες οπερέτας, όπερας, μιούζικαλ, ελληνικού τραγουδιού και επτανησιακής καντάδας που έγιναν στο στάδιο Κουρκουμελάτων, στο Ληξούρι, στο Αργοστόλι, στα εόρτια Σάμης, στον Πόρο και αλλού και συγκέντρωναν κάθε φορά χιλιάδες κόσμου.

Στο σημείο αυτό θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους τους κεφαλονίτες που με τιμούν όλα αυτά τα χρόνια, καθώς και ορισμένους ανθρώπους που στάθηκαν πραγματικοί φίλοι όπως: τον τέως Δήμαρχο Λειβαθούς κο Νικόλαο Φραντζή, τη συγγραφέα κα Ευριδίκη Λειβαδά – Ντούκα, το δάσκαλο και ιστορικό κο Γεράσιμο Γαλανό, τον καλό Ληξουριώτη Σπύρο Σολωμό, τον τέως Δήμαρχο Παλικής κο Βασίλη Ρουχωτά και τέλος τους προσωπικούς μου φίλους Σπύρο Θεοτοκάτο (μαέστρο της χορωδίας Δ.Παλικής) και Βαγγέλη Διακάτο (ή «τσούλα») που έχουμε ζήσει μαζί πολύ όμορφες τραγουδιστικές στιγμές.

Ποια ήταν γενικά η ανταπόκριση του κόσμου; Πιστεύετε ότι υπάρχει ενδιαφέρον;

Η αγάπη και ο θαυμασμός των συμπατριωτών μου εκδηλώθηκε από τις πρώτες μου εμφανίσεις, σε σημείο που σήμερα γεμίζουν τα θέατρα και τα στάδια ασφυκτικά. Το γεγονός αυτό μου έδωσε τη δύναμη να συνεχίζω τη δημιουργική μου δουλειά, αλλά και τη μεγάλη ευθύνη να μην τους απογοητεύσω ποτέ.

Έχετε συνεργαστεί με Κεφαλληνιακές χορωδίες, συλλόγους, αδελφότητες και άλλους φορείς;

Έχω συνεργαστεί και δώσει εκδηλώσεις με όλους τους Κεφαλονίτικους και Επτανησιακούς συλλόγους στα νησιά μας, αλλά και στην Αθήνα. Θα ήθελα να ευχαριστήσω ιδιαίτερα το σύλλογο «Εύγερος» Κεφαλληνίας και τον πρόεδρο κο Παναγή Λυκούδη για την πολύχρονη συνεργασία μας. Τους φίλους της Φιλαρμονικής Ληξουρίου (τους διατελέσαντες προέδρους κους Γιώργο Γαλάτη, Λάμπρο Παπαδάτο και τον νυν πρόεδρο κο Αγγελο Ρουχωτά), που έχουν σταθεί στο πλευρό μου και μαζί έχουμε δώσει σπουδαίες εκδηλώσεις στην Αθήνα και στο Ληξούρι.

Την Αδελφότητα Κεφαλλήνων και Ιθακησίων Πειραιά (την πρόεδρο κα Μαριολένη Νεοφύτου – Ζαφειράτου) στην οποία διδάσκω μουσική στα παιδιά και μαζί έχουμε δώσει επίσης σπουδαίες εκδηλώσεις, όπως στο Ακροπόλ και στο Βεάκειο. Το σύλλογο Λειβαθώ (όλους τους φίλους Λειβαθηνούς), τη Φιλαρμονική Ληξουρίου (τους αγαπημένους μουσικόφιλους Ληξουριώτες) και την Ενωση ΖακυνΘίων «ο Αγιος Διονύσιος» (και τον καλό μου φίλο τέως πρόεδρο Γιάννη Πομόνη).

Ποιες οι πρώτες σκέψεις που σας έρχονται στο μυαλό αναφέροντας τη λέξη Κεφαλονιά; Έρχεστε συχνά στο νησί;

Κάθε φορά που περνά απʼ το μυαλό μου η σκέψη «Κεφαλονιά» συναισθήματα αγάπης και νοσταλγίας με κατακλύζουν. Δεν έχω λείψει ποτέ από κοντά της, αλλά και ούτε ποτέ θα μείνω μόνιμα κοντά της. Όχι μόνο γιατί η καριέρα μου με καλεί στα πέρατα του κόσμου για να μεταλαμπαδεύσω τη μουσική των προγόνων μας, όχι μόνο γιατί η «καλή» μας πολιτεία δεν αξιοποιεί τα παιδιά της, αλλά κυρίως γιατί ότι αγαπούμε πιο πολύ στη ζωή είναι αυτό που πιο πολύ μας πληγώνει.

Θα μπορούσατε κάποιο διάστημα της ζωής σας να μείνετε μόνιμα σε αυτό;

Πάντα έχω το όνειρο της «Κεφαλονιάς». Φοβάμαι όμως ότι αν έχω την Κεφαλονιά, δεν θα έχω πια «όνειρο».

Ποια η θέση σας για το Επτανησιακό τραγούδι καντάδα;

Η επτανησιακή μουσική σχολή για μένα είναι η «μεγάλη του γένους» μουσική σχολή. Ο ελληνικός διαφωτισμός επί τουρκοκρατίας, η ομορφάδα και η γλυκύτητα της αρμονίας, η βάση της κλασσικής μουσικής παιδείας των Ελλήνων και η μόνη πολιτιστική μας «γέφυρα» προς τη δύση. Όταν σε όλη την υπόλοιπη χώρα έχει επικρατήσει ο αμανές, το μπουζούκι και σήμερα το σκυλάδικο και κάθε ευτελές υποπροϊόν που προσβάλλει την ανθρώπινη νοημοσύνη. Οι διαφορές και οι ιδιαιτερότητες μεταξύ Κεφαλλήνων, Ζακυνθίων, και Κερκυραίων θα έλεγα ότι απλώς είναι το αλατοπίπερο της παράδοσής μας.

Αυτό που ακούγεται γενικά είναι ότι διανύουμε μια έντονη πολιτισμική κρίση, κάτι που επηρεάζει και τη μουσική μας παράδοση. Ειδικά οι Κεφαλονίτες που έχουμε μεγαλώσει με την καντάδα θλιβόμαστε ιδιαίτερα με αυτό. Τι νομίζετε ότι φταίει και τι θα μπορούσε να βοηθήσει για να αντιμετωπιστεί;

Στην πραγματικότητα το μεγάλο πρόβλημα βρίσκεται αλλού. Κινδυνεύουμε να χάσουμε την πολιτιστική μας ταυτότητα ως έθνος, υπάρχει έλλειψη σοβαρής παιδείας και είμαστε το μόνο κράτος της Ευρώπης που δε διαθέτει στα παιδιά του μια σοβαρή μουσική ακαδημία. Μοιάζουμε με έναν άρρωστο οργανισμό που δε θέλει την ίαση. Πως λοιπόν μέσα σε όλα αυτά να επιζήσει κι εκείνο το όμορφο κομμάτι της παράδοσής μας που λέγεται καντάδα, όταν πεθαίνει ολόκληρη η παράδοση;

Πιστεύω ακράδαντα λοιπόν ότι το πρόβλημα είναι καθαρά πολιτειακό και ότι τον ηγέτη που θα προσπαθήσει νʼ αλλάξει τη μοίρα μιας χώρας που ελέγχεται από ξένα κέντρα αποφάσεων ή θα τον γράψει η ιστορία ή δε θα ζήσει πάνω από μια μέρα.

Αυτό που σίγουρα απουσιάζει είναι ένα ωδείο ή μια μουσική ακαδημία. Κάτι που όμως προϋποθέτει εργασία πολλών ανθρώπων, αλλά και πάνω από όλα συμμετοχή και ενδιαφέρον. Έχει περάσει ποτέ από το μυαλό σας η υλοποίηση ενός τέτοιου εγχειρήματος από εσάς;

Όσον αφορά την υλοποίηση ενός ωδείου ή μιας ακαδημίας, όχι μόνο έχει περάσει από τη σκέψη μου, αλλά εγώ είχα ξεκινήσει μια τέτοια προσπάθεια στο Δήμο Λειβαθούς με τον τέως Δήμαρχο κο Νίκο Φραντζή. Με την αλλαγή της δημοτικής αρχής δυστυχώς δε γνωρίζω ούτε ο ίδιος πια την κατάληξη της προσπάθειας αυτής. Κρίμα!

Παρʼ όλα αυτά, ανά πάσα στιγμή είμαι έτοιμος να καταθέσω ολοκληρωμένο σχέδιο που να αφορά τη μουσική μας παιδεία, μόνο όμως όταν μου προταθεί από τις επίσημες αρχές του τόπου.

Αισθάνεστε ότι υπάρχει κάποιος ανταγωνισμός από μουσικούς στο νησί;

Η φράση «ανταγωνισμός δήθεν μουσικών» στο νησί μας ούτε με αφορά, αλλά ούτε και με ενδιαφέρει.

Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια; Κάποιο κρυφό όνειρο;

Μέχρι σήμερα έχω διασκευάσει και ενορχηστρώσει για μουσικά σύνολα όπως ορχήστρες, μαντολινάτες και χορωδίες πάνω από 600 μουσικά έργα και συνεχίζω να γράφω. Στόχος μου, η μουσική αυτή να διασωθεί και να διαδοθεί στα πέρατα του κόσμου. Έτσι, τον καιρό αυτό προχωρώ στην έκδοση μεγάλης δισκογραφίας, αλλά και βιβλιογραφίας.

Στον ελεύθερο χρόνο σας με τι ασχολείστε; Κάποιο ιδιαίτερο χόμπι;

Ο ελεύθερος μου χρόνος έχει και πάλι θηλυκό χρώμα. Αφιερώνεται στις μούσες μου. Στη γυναίκα μου Βασιλική και στη μουσική.

Ποια η σχέση σας με το χώρο του διαδικτύου και γενικότερα με τις νέες τεχνολογίες;

Η σχέση μου με το διαδίκτυο και τις νέες τεχνολογίες είναι αρκετά καλή και βοηθάει αρκετά στην πραγματοποίηση των στόχων μου.

Τι θα θέλατε να απευθύνετε στους αναγνώστες μας και ιδιαίτερα στους νέους που σκέφτονται να ασχοληθούν με τη μουσική;

Σε όλους τους νέους που θέλουν να ασχοληθούν με τη μουσική έχω να πω το εξής: Παιδιά, η μουσική είναι το καλύτερο φάρμακο για την ψυχή μας. Στις πιο δύσκολες στιγμές σας η μουσική είναι πάντα εκεί! Δίπλα σας! Κοντά σας! Μέσα σας! Δε θα είστε ποτέ μόνοι. Αν όμως θέλετε να ασχοληθείτε σοβαρά, ακόμα και επαγγελματικά, τότε φύγετε από τη χώρα και πηγαίνετε να σπουδάσετε στο εξωτερικό…

Τέλος, σε όλους τους αναγνώστες του περιοδικού, σε όλους τους Κεφαλονίτες και σε όλο τον κόσμο εύχομαι υγεία, καλύτερη παιδεία για τους νέους. Τους ευχαριστώ για την αγάπη, την εκτίμηση, αλλά και το χρόνο που θα αφιερώσουν για να διαβάσουν τις ταπεινές μου σκέψεις.