Σάββατο του Λαζάρου

Το Σάββατο του Λαζάρου η Χριστιανοσύνη εορτάζει το τελευταίο θαύμα του Χριστού πριν την είσοδο στα Ιεροσόλυμα.

Αυτό είναι η Ανάσταση του Λάζαρου από τον Ιησού, ένα από τα μεγαλύτερα και γνωστότερα θαύματα του Θεανθρώπου. Πρόκειται για ένα θαύμα με ιδιαίτερο λαϊκό έρεισμα, ξακουστό και ονομαστό και για το οποίο πολλά στιχουργήματα έχουν γραφτεί, για το λόγο ότι κεντρίζει τον αιώνιο φόβο του ανθρώπου για το θάνατο και του δίνει την ελπίδα της νίκης απέναντι στον αιώνιο εχθρό του. Πολλοί προσδίδουν στο γεγονός αξία σαν μια πρώτη Ανάσταση του Ιησού.

Για την εξύμνηση του συγκεκριμένου θαύματος υπάρχουν και τα σχετικά κάλαντα. Παλαιότερα, παιδιά ξεχύνονταν στο δρόμο για να πουν το «Λάζαρο» και να μαζέψουν το πολυπόθητο χαρτζιλίκι. Ένα από τα αρτιότερα κείμενα είναι αυτό των Μονοπωλάτων που θεωρείται ως ο «γνήσιος Κεφαλονίτικος Λάζαρος», χωρίς αυτό να συνεπάγεται ότι δεν υπάρχουν και άλλες αξιόλογες παραλλαγές.

Αν είναι με το θέλημα
και με τον ορισμό σας
Λαζάρου την Ανάσταση
να πω στ’ αρχοντικό σας.
Καλή μέρα σας, Κολόμπρινό σας.
καλώς ηύραμε σας στ’ αρχοντικό σας.
Αν ορίζεται να σας ειπούμε
για το Λάζαρο, που προσκυνούμε.
Ήρθ’ ο Λάζαρος και τα Βάια,
ήρθε κι ο Χριστός στη Βηθανία.
Εβγάτε σας παρακαλούμε
για να σας διηγηθούμε
και να μάθετε τι’ γίνει
σήμερα στην Παλαιστίνη.
Εις την πόλη Βηθανία
Μάρθα κλαίει και Μαρία
Λάζαρο τον αδελφό τους
τον γλυκόν και καρδιακό τους.
Τον μοιρολογούν και λέγουν
τον μοιρολογούν και κλαίγουν.
Τρεις ημέρες τον θρηνούσαν
και τον εμοιρολογούσαν.
Την ημέρα την Τετάρτη
κίνησε ο Χριστός για να ‘ρθει.
Και εβγήκε η Μαρία
έξω από τη Βηθανία.
Και εμπρός γονυκλιτεί
και τα πόδια του φιλεί.
Αν ήσουν εδώ Χριστέ μου
Δε θ’ απέθνησκ’ αδελφός μου.
Πλην και τώρα ‘γω πιστεύω
και καλότατα ηξεύρω
ότι δύνασ’ αν θελήσεις
και νεκρούς να αναστήσεις.
Τον τάφο να μου δείξετε
και ‘γω τον ανασταίνω.
Τραπέζι να ‘τοιμάσετε
και ‘γω θε να πηγαίνω.
Επήγαν και του έδειξαν
τον τάφο του Λαζάρου
Τους είπε και εκύλησαν
τον λίθο, που ‘χε απάνου.
Τότε κι ο Χριστός δακρύζει
και τον Άδη φοβερίζει
– Άδη Τάρταρε και χάρο
το Λάζαρο θα τονε πάρω.
Δεύρο έξω Λάζαρέ μου
φίλε και αγαπητέ μου.
Παρευθείς από τον Άδη
τι εξαίσιο σημάδι!
Λάζαρος απελυτρώθει
αναστήθει κι εσηκώθει.
Ζωντανός, σαβανωμένος
και με το κερί ζωσμένος
Εκεί Μάρθα και Μαρία
εκεί κι όλη Βηθανία
Μαθητές και Αποστόλοι
τότε ευρεθήκαν όλοι
Δόξα το Θεώ φωνάζουν
και το Λάζαρο ξετάζουν
-Πες μας, Λάζαρε τι είδες;
Εις τον ?δη που επήγες
-Είδα φόβους, είδα τρόμους
είδα βάσανα και πόνους
Δότε μου λίγο νεράκι
να ξεπλύνω το φαρμάκι
Της καρδιάς μου των χειλέων
και μη μ’ ερωτάτε πλέον.
Το πρώτο θαύμα πώκαμε
ήταν στη Γαλιλαία
Πώκαμε το νερό κρασί
κι όλοι το θαύμα λέγαν.
Το δεύτερο που έκαμε
ήταν της Βηθηνίας
Που ανάστησε το Λάζαρο
τον αδελφό Μαρίας.
Εν’ άλλο, όπου έκαμε
ήταν στον Ιορδάνη
Που έλαβε το βάπτισμα
από τον Ιωάννη
Σε τούτο τ’ αρχοντόσπιτο
πέτρα να μη ραΐσει
Κι ο νοικοκύρης του σπιτιού
Χρόνια Πολλά να ζήσει
Να ζήσει χρόνους εκατό
και να τους απεράσει
Χίλια βρακοπουκάμισα
να ζήσει να χαλάσει
Ν’ ασπρίσει σαν τη μπαμπακιά,
σαν τ’ ώργιο περιστέρι,
Να τον βλογάει ο Χριστός
με το δεξί του χέρι.
Κι αν έχει γιο στα γράμματα
κι Γιώργη στο κοντύλι
Να τον αξιώσει ο Θεός
να βάλει πετραχήλι.
Κι αν έχει κόρη όμορφη,
γραμματικός τη θέλει
μ’ αν είναι και γραμματικός
πολλά προικιά γυρεύει
γυρεύει κάμπους άθερους
με όλα τους τα στάρια
γυρεύει και τη θάλασσα
μ’ όλα της τα καράβια
Σε τούτηνε την κάμαρα
μ’ υγεία να σας βρούμε
στον οίκο σας χαρούμενοι
κι όλοι να τραγουδούμε
και του χρόνου και πολλούς
και τ’ αυγά της Νικολούς.

(γνήσιος Κεφαλονίτικος Λάζαρος – Μονοπολάτικα κάλαντα)

ή κάποια άλλα στιχουργικά δημιουργήματα όπως:

-Που ήσουν Λάζαρε,
που ‘σουν κρυμμένος και σ’ εκλαίαμε;
-Ήμουνα στο μνήμα μου κλεισμένος
και στο χάντακα χαντακωμένος.
-Ασήκω, Λάζαρε, και μην κοιμάσαι
ασήκω, πό ‘ρχονται
τ’ Άγια Πάθη, το Μέγα Σάββατο και η Λαμπριά.

(Λαζαρικό κείμενο)

Στο Πυργί της Σάμης υπάρχει μια άλλη παραλλαγή που καταγράφηκε το 1985 και αξίζει να αναφερθεί:

Καλήν ημέρα σας και γειά σας γειά σας
Καλώς ευρήκαμε την αρχοντιά σας
Εάν ορίζετε να σας ειπούμε
Δια τον Λάζαρο που προσκυνούμε.
Ήρθε ο Λάζαρος και τα Βάια
Ήρθ’ ο Ιησούς μας στη Βηθηνία
Που τον υμνούσανε μικρά παιδιά
Και τον υμνούσανε σαν βασιλέα
Παιδάκια άκακα και νεολαία
Και μεις οι άνθρωποαι που τον υμνούμε
Ως βασιλέα να τον ιδούμε,
Για να κερδίσουμε την βασιλεία
Καθώς τα άκακα μικρά παιδιά.
Και του Λαζάρου οι αδερφάδες
Το δρόμο στρώσανε με πρασινάδες
Για να περάσει ο Δάσκαλός τους
Και ν’ αναστήσει τον αδερφό τους
Όπου απέθανε κι είναι στον Άδη
Με τους νεκρούς του κάθετ’ αμάδι.
-Έχετ’ ελπίδες, τους λέει, ως κρένω
Τον αδερφό σας, τον ανασταίνω
Τον τάφο δείξτε μου κι εγώ πηγαίνω
Με πρώτο λόγο τον ανασταίνω
Βγάζει ο Ιησούς φωνή μεγάλη
Όπου ακούστηκε κάτου στον ?δη.
-Λάζαρε, φίλε δεύρω έξω
Δεν θέλω νάσαι στο σκότος μέσα.
Κι ευθύς εγείρεται από τον τάφο
Κι ευχαρισταίνει τον ποιητή του.
-Σ’ ευχαρισταώ, ω ποιητά του
Και σε δοξάζω, ω λυτρωτά μου
Που μ’ ελευθέρωσες από το σκότος
Και τώρα είμαι στο φως και βλέπω
Κι οι αδερφάδες του τον ερωτούσαν
Εκεί στον Άδη πως τα περνούσε.
-Ω αδερφάδες μου, εκεί στον Άδη
Ήτανε νύχτα ήτανε σκοτάδι
Και μες στο στόμα μου είχα πρικάδα
Και δεν εγνώρισα καμιά γλυκάδα
Κι η Λαμπριά μας καλώς να έρθει
Για να κροτίσουμε “Χριστός Ανέστη”
Και τα παιδιά σας να τα χαρείτε
Με άσπρα γένια να τα ιδείτε.
Να τα ιδείτε με άσπρα γένια
Τα θηλυκά σας υπανδρευμένα
Εις έτη πολλά.

(Λαζαρικά κάλαντα από Το Πυργί)

Ιστορική έχει μείνει στο Αργοστόλι πριν από πάρα πολλά χρόνια η έξοδος μιας παρέας από τα Ομαλά που έψαλε το Λάζαρο σε στυλ παντομίμας. Η παρέα περιφερόταν από μαγαζί σε μαγαζί, ένας καθόταν σε μια καρέκλα και παρίστανε το Λάζαρο, ο οποίος και αφηγείτο την παραμονή του στον Άδη και μπροστά στα μάτια των παρευρισκομένων εξελισσόταν η όλη ιστορία του θαύματος.

Δυστυχώς το συγκεκριμένο έθιμο με τα Λαζαρικά κάλαντα έχει εκλείψει από τις περισσότερες περιοχές του νησιού, ενώ διασώζεται σε περιορισμένο βαθμό στο Ληξούρι και την υπόλοιπη χερσόνησο της Παλικής. Αρκετοί μεγαλύτεροι, αναφερόμενοι στην ημέρα, θυμούνται με συγκίνηση όταν ως παιδιά γύριζαν από σπίτι σε σπίτι. Μοναδική υπενθύμιση πλέον αποτελούν ίσως οι ελάχιστες σχολικές εορτές όπου μερικές φορές ακούγονται, ενώ η αναβίωσή τους θα ήταν ένα εξαιρετικό επίτευγμα.