Στον απόηχο του πολέμου

Κάποτε στο Woodstock ο Jimmy Hendrix έπαιξε τον εθνικό ύμνο των Ηνωμένων Πολιτειών δημιουργώντας με την κιθάρα του ήχους που έφερναν στο μυαλό την πτώση και τις εκρήξεις βομβών. Τότε ήταν η εκστρατεία στο Βιετνάμ…Το κείμενο που ακολουθεί γράφτηκε στις 14 Απριλίου 2003. Προοριζόταν, όπως δείχνει και ο τίτλος, να σχολιάσει την νέα τότε επίθεση στο Ιράκ. Η εντύπωση εκείνης της χρονικής περιόδου ότι αυτό θα αποτελούσε ένα σύντομο κεφάλαιο της ιστορίας οδήγησε στην μη δημοσίευσή του, μέχρι τώρα. Η απρόσμενη διάρκεια του πολέμου όπως και οι επίμονες τρομοκρατικές ενέργειες, ή αντίποινα σε σφαγές αμάχων κατά την αντίθετη άποψη, συντέλεσαν στην ανάσυρσή του από το συρτάρι και την διάθεσή του στον γραπτό τύπο. Σήμερα, πάνω από δύο χρόνια μετά, και αν εξαιρέσουμε τα αριθμητικά στοιχεία που αφορούν τις πρώτες εκείνες μέρες, παραμένει δυστυχώς, επίκαιρο.

Πρελούδιο
Κάπου στο τέλος της πρώτης εβδομάδας του πολέμου, σε κάποιο μαγαζάκι του Σαουθάμπτον συνάντησα κάποιον ο οποίος με χαιρέτησε στα Ελληνικά. Παραξενεύτηκα καθώς ακόμη δεν γνώριζα την καταγωγή του. Έπειτα από λίγα λεπτά συζήτησης μαζί του διαπίστωσα ότι ήταν Ιρακινός και ακόμη ήξερε που βρίσκεται η Κεφαλονιά, κάτι που αρκετοί Έλληνες δεν μπορούν να πουν με βεβαιότητα. Μου είπε επίσης ότι στη χώρα του μαθαίνουν για τον Οδυσσέα και ότι εκεί βρίσκεται τώρα η οικογένεια του, κάτι που με έκανε να νιώσω ακόμη πιο κοντά σε αυτούς τους ανθρώπους, παρότι φαινομενικά μόνο, είμαστε τόσο μακριά. Δυο μέρες μετά είδα έναν ακόμη Ιρακινό στο πανεπιστήμιο. Φορούσε μαύρα, ίσως όχι λόγω πένθους αλλά ως καταδίκη του πολέμου (δεν άντεχα να τον ρωτήσω). Η σιωπή του έλεγε περισσότερα για την τραγωδία του πολέμου απΆ ότι οι κραυγές ολόκληρων ομάδων Ιρακινών στην πορεία διαμαρτυρίας στο Λονδίνο (στις 15 Φεβρουαρίου 2003), ανάμεσα στα τύμπανα και τη βοή του πλήθους των Βρετανών, λοιπών Ευρωπαίων, Ασιατών και ίσως κι άλλων εθνοτικών ομάδων που όμως δεν ήμουν σε θέση να αναγνωρίσω.
Η σιωπή του έλεγε περισσότερα…

Στον απόηχο (ελπίζαμε!) του πολέμου…

Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών δημιουργήθηκε με το σκοπό της αποτροπής κατά το δυνατόν ένοπλων συγκρούσεων, ώστε τα δεινά που φέρνει ο πόλεμος, πείνα, δυστυχία, αρρώστιες, εξαθλίωση, κάποτε να εκλείψουν. Τότε οι άνθρωποι είχαν υποφέρει τόσα πολλά ώστε προσπάθησαν να βρουν ειρηνικές λύσεις, μα φαίνεται πως η δυστυχία των παππούδων μας ξεχάστηκε και η ομόνοια των λαών χάθηκε και πάλι στη μακρινή και άπιαστη αγκαλιά του ορίζοντα, άπιαστη όπως και η πραγματική ελευθερία των λαών.. Είναι αληθινά ο πόλεμος στο Ιράκ μια διαμάχη μεταξύ των φιλελεύθερων ΗΠΑ και του δικτατορικού καθεστώτος του Σαντάμ Χουσεϊν; Είναι όντως μια προσπάθεια απελευθέρωσης του βασανισμένου λαού και ειδικά του ενός εκατομμυρίου και πλέον (σύμφωνα με τη Unicef) παιδιών με χρόνιο υποσιτισμό; Γίνεται λόγος για έναν ανθρωπιστικό πόλεμο, μα πως μπορεί ποτέ να πει κανείς κάτι τέτοιο αφού ένας πόλεμος δεν είναι ποτέ προς χάριν του ανθρώπου. Από τη στιγμή που η ελευθερία είναι πρωτίστως δικαίωμα στη ζωή, για να βοηθήσεις έναν λαό να την κερδίσει πρώτΆ απΆ όλα πρέπει να κάνεις ο,τι μπορείς να αποτρέψεις τα δεινά που ακολουθούν μια ένοπλη σύρραξη. Στη περίπτωση της επανάστασης εθελοντές μπορούν να ενισχύσουν τους καταπιεσμένους, και ακόμη τα Ηνωμένα Έθνη να στείλουν μια δύναμη αποτροπής. Μα το τελευταίο που πρέπει να γίνει είναι μια επέμβαση εκ μέρους ενός κράτους χωρίς προειδοποίηση, και ακόμη χειρότερα χωρίς προφανή αίτια παρά μόνο γελοίες προφάσεις που ανακαλούν την ιερή ελπίδα για απελευθέρωση πολλών βασανισμένων λαών στο παρελθόν (Τουρκοκρατία στην Ελλάδα, Γερμανική κατοχή της ηπειρωτικής Ευρώπης κατά τον 2ο Παγκόσμιο κ.α.). Τα τελευταία γεγονότα αφορούν έναν ακήρυχτο πόλεμο, μια εισβολή. Ναι εισβολή, όπως για παράδειγμα τα γεγονότα του 1974 στην Κύπρο. Ποιος θα ονόμαζε πόλεμο αυτή την σκηνή της ιστορίας;

Ποιος μπορεί να πει στο λαό του Ιράκ ότι ο πόλεμος έγινε για το καλό τους τώρα που στις προηγούμενες κακουχίες προστέθηκαν η καταστροφή της οποιαδήποτε υποδομής, η έλλειψη καθαρού νερού, η έξαρση της λεηλασίας και του βανδαλισμού και τόσα αλλά, εκτός βέβαια των σκοτωμών χιλιάδων αμάχων. Από το φόβο για επιθέσεις αυτοκτονίας ελεύθεροι σκοπευτές πυροβολούν αδιακρίτως, πιλότοι ανοίγουν πυρ κατά βούληση και τα «έξυπνα» αμερικανικά βλήματα χτυπούν σπίτια (όπως τα τραίνα, οι ορδές των προσφύγων και ολόκληρα χωριά στη Γιουγκοσλαβία το 1998-99). Δεν μπορώ να φανταστώ ότι δαπανούνται τεράστια ποσά για την πρόκληση τόσης βίας και καταστροφής (τη στιγμή που ένα μικρό χρηματικό πόσο 18 ευρώ για τους δυτικούς λαούς μπορεί να δώσει από 1 λίτρο νερού σε 320 παιδιά στην Αφρική!) ενώ οι Αμερικανοί πολίτες κοιμούνται ήσυχοι το βράδυ. Μερικές εικόνες του πολέμου είναι αρκετές για να θλίψουν τον καθένα, μα πολύ φοβάμαι ότι τέτοια θεάματα έχουν τώρα γίνει τόσο κοινά που είναι αμφίβολο πως μπορούν ακόμη να ευαισθητοποιήσουν κάποιον.. Τη στιγμή που η Βρετανία δρα σαν αποικία των ΗΠΑ, στα Βαλκάνια ξεσπούν οι καταπιεσμένες μειονότητες που σχηματίστηκαν από τις μεγάλες δυνάμεις στο παρελθόν, η μεγάλη Ρωσία μετά την αποτυχία του Αφγανιστάν καταπνίγει την επανάσταση της μικρής Τσετσενίας, στη λωρίδα της Γάζας συνεχίζεται το αιματοκύλισμα, η Κίνα εγκληματεί σε βάρος του Θιβέτ, ενώ παλιές έχθρες μεταξύ Ιράν-Συρίας, Ινδίας-Πακιστάν, βορείου-νοτίου Κορέας, Κούρδων και Τούρκων, διαφόρων φυλών στους εμφυλίους της Αφρικής, αναζωπυρώνονται. Ο ΟΗΕ απέτυχε και μαζί του κάθε έννοια διεθνούς νομιμότητας. Οι ΗΠΑ και για να μην ξεχνιόμαστε και οι σύμμαχοι τους Βρετανοί και Αυστραλοί αγνόησαν το Συμβούλιο Ασφαλείας μα ακόμη πιο τρομερά φαίνεται πως καταπατούν στοιχειώδη δικαιώματα. Επιτρέπουν τη λεηλάτηση στην πόλη της Βαγδάτης, τον βανδαλισμό Πρεσβειών και γραφείων των Ηνωμένων Εθνών ενώ διατάζουν τη γύμνωση πολιτών στο δρόμο ώστε να αποφύγουν περισσότερες αποστολές αυτοκτονίας με εκρηκτικά στα σημεία ελέγχου τους. Αυτές οι ενέργειες είναι σίγουρα καταδικαστέες αν όχι από τη συνθήκη της Γενεύης που σκοπό έχει τη διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε κάθε περίσταση και ειδικά αυτή του πολέμου, από κάθε ελεύθερο άτομο που έχει συναίσθηση των δικαιωμάτων του και δη από αυτούς που αυτοαποκαλούνται πολιτισμένοι.

Βεβαίως για να είμαστε δίκαιοι, ένα καθεστώς ανελευθερίας πρέπει να καταρρεύσει, ίσως κάποτε με εξωτερική βοήθεια. Αλλά μια σύγχρονη αυτοκρατορία που επιβάλλεται με τα όπλα συχνά για να εξυπηρετήσει τα δικά της εξωπραγματικά συμφέροντα, καταλύει κάθε έννοια παγκόσμιας σταθερότητας. Ήδη η Βόρειος Κορέα ανακοίνωσε ότι από τη στιγμή που οι ΗΠΑ εισέβαλαν στο Ιράκ μπορούν να επαναλάβουν τα γεγονότα στο έδαφός της (αν και την πρώτη φορά αφορούσε πολιτικούς λόγους που τώρα δεν υφίσταται), οπότε δεν προβαίνει πλέον σε περιορισμό του οπλοστασίου της. Η κατάσταση στο Βόρειο Ιράκ μεταξύ Κούρδων και Τουρκίας είναι ρευστή και η συνέχεια άγνωστη. Παλαιστίνιοι σχολιαστές μεταφέρουν τη λύπη τους για τις εικόνες των Αμερικανικών τεθωρακισμένων που γκρεμίζουν αγάλματα του Σαντάμ Χουσεϊν καθώς και γενικότερα για την κατάληψη της Ιστορικής Βαγδάτης. Κάνουν επίσης λόγω για μια νέα μορφή αποικιοκρατίας, άποψη που ενστερνίζεται και μια εφημερίδα στις ΗΠΑ. Ο Ισλαμικός κόσμος αισθάνεται να απειλείται στο Πακιστάν και ίσως στην υπόλοιπη Μέση Ανατολή. Σύμφωνα με δημοσιεύματα, οι Ιρακινοί είναι πιθανό να αρχίσουν να μάχονται τους Αμερικανούς αν δεν αποτραβηχτούν από τα εδάφη τους σύντομα (μήπως αυτό σας θυμίζει κάτι από Αφγανιστάν;). Η δική μου εντύπωση από αυτά που μαθαίνω είναι ότι τα στρατεύματα της συμμαχίας αυτή τη στιγμή δεν είναι απελευθερωτικά, αλλά στρατεύματα κατοχής.

Το συμπέρασμά μου είναι ότι πέρα από κομουνιστικές-καπιταλιστικές διάφορες, οι ΗΠΑ (μια αυτοκρατορία που αρχίζει να απομονώνεται επικίνδυνα και κάποτε -όπως όλες- θα καταρρεύσει) και το ΝΑΤΟ, διαιωνίζουν τις στρατιωτικές συρράξεις και τον πόλεμο όπου και όποτε τις βολεύει. Αυτό το θεωρώ απαράδεκτο και αποτρόπαιο για τον αιώνα μας. Η πλήρης αναρχία στη Βαγδάτη είναι η αρχή πλήρους αναρχίας στη Μέση Ανατολή. Ειρηνοποιοί λοιπόν και απονομή δικαιοσύνης: αν υπάρχει κάτι χρήσιμο που έμαθα στα θρησκευτικά είναι για τους Γραμματείς και Φαρισαίους, τρομερούς υποκριτές.. Τώρα, στον απόηχο του πολέμου, ας ελπίσουμε ότι ο πλούτος του Ιράκ θα επιστραφεί στον λαό του, μα αλήθεια, κατά πόσο είναι αυτό πιθανό; Αυτή τη στιγμή οι αμόρφωτες μάζες του λαού, που πιστεύω δεν είναι σε θέση να εκτιμήσουν σωστά τα γεγονότα (χωρίς τα ΜΜΕ που διαθέτουμε εμείς και υπό την προπαγάνδα μέσω μαγνητοσκοπημένων μηνυμάτων του Μπους και του Μπλαίρ), είναι ευχαριστημένες που ο ζυγός αποτινάχθηκε, αλλά τι θα γίνει όταν θα κάνουν τον απολογισμό των απωλειών σε μερικούς μήνες (δεν έχουν τα μέσα όπως εμείς που θα το έκαναν αυτό δυνατό σε μερικές μέρες). Και έπειτα είμαστε σίγουροι ότι παρΆ όλες τις καταστροφές θα ανατείλει μια καλύτερη μέρα για το λαό του Ιράκ; Η νέα κυβέρνηση θα εξυπηρετεί τα συμφέροντα του λαού της ή ξένα συμφέροντα (υπόψη το Ιράκ αποτελεί ίσως τη δεύτερη σε αποθέματα πετρελαίου χώρα στον κόσμο); Τελευταία αφήνω τα ΜΜΕ τα οποία αφιερώνουν το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου τους σε κάποιο έγκλημα στο εσωτερικό μιας χώρας (πρόσφατα μια νεαρή κοπέλα δολοφονήθηκε στο Σαουθάμπτον) παρά στις απώλειες ενός έθνους και απλών επαγγελματιών που στάλθηκαν στη μάχη από χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά (ανάμεσα στα χιλιάδες θύματα της σύγκρουσης στο Ιράκ περιλαμβάνονται μερικοί 20αρηδες, κανά-δυο 19αρηδες και ένας 18αρης Αμερικανοί στρατιώτες, και δεν μπορώ να φανταστώ πόσα ιθαγενή παιδιά). Δυστυχώς δεν γίνεται λόγος για τα 16 εκατομμύρια ανθρώπων που στηρίζονται σε βοήθεια από το εξωτερικό στο Ιράκ, παρά μόνο σε μικρές παρακλήσεις για συνεισφορές σε κάποιες σελίδες εφημερίδων, κάπου κάτω-κάτω, ανάμεσα σε διαφημίσεις αυτοκινήτων και κινητών τηλεφώνων. Μα ας μην ξεχνούμε τα 40 εκατομμύρια που απειλούνται άμεσα από την έλλειψη τροφής στην Αιθιοπία και την Ερυθραία που ίσως να μην είναι κατά τα ΜΜΕ επίκαιρο, αλλά υπάρχει όπως υπήρχε μέχρι τώρα και πιθανότατα θα υπάρχει και αύριο, εάν ακόμη το θυμόμαστε.

Κλείνοντας θέλω να εκφράσω τη λύπη μου για όλα τα θύματα αυτής της σύγκρουσης όπως και για τα θύματα παρόμοιων ανώφελων και πολύ περισσότερο ηλίθιων πράξεων στο παρελθόν και ακόμη στο μέλλον, καθώς πολύ φοβάμαι ποτέ δεν θα δοθεί ένα τέλος. Οργίζομαι και θλίβομαι για την κατάρρευση του πολιτισμού μας, ενός πολιτισμού που μόνο νοήμων και ευαίσθητος δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί καθώς τοποθετεί τη ζωή ενός δυτικού μορφωμένου και ευτραφούς που χάνεται από δυστύχημα ή έγκλημα, πάνω από τις ζωές τουλάχιστον 4000 αμόρφωτων και υποσιτισμένων συνανθρώπων μας που υποφέρουν τα πάνδεινα του πολέμου και όχι μόνο, καθημερινά, γεγονός που όχι μόνο δεν χαίρει της δημοσιοποίησης που απαιτεί αλλά αποσιωπάται κιόλας. Δεν ελπίζω πλέον να ευαισθητοποιήσω κανέναν, αλλά επιδιώκω να κερδίσω έναν ήσυχο ύπνο γνωρίζοντας ότι από την πλευρά μου έκανα αυτό που μπορούσα για τη δυστυχία ανθρώπων που θα μπορούσαν να είναι συγγενικά μας πρόσωπα, όπως βέβαια και στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου εκείνη την αποφράδα μέρα στις 11 Σεπτεμβρίου του 2001. Έκτοτε νιώθω ότι η καθημερινότητα ακολουθεί την κινηματογραφική πραγματικότητα (αν είναι αλήθεια εκείνη η κατάρριψη του θωρακισμένου υπερσύγχρονου και πανάκριβου επιθετικού αμερικανικού ελικοπτέρου ΑΗ-64 από έναν ηλικιωμένο με κάτι σαν μουσκέτο ή καριοφίλι αν προτιμάτε, η θεωρία μου επιβεβαιώνεται)…

Τα στοιχεία που δίνονται προέρχονται από δημοσιεύσεις εκείνης της περιόδου σε έγκυρες εφημερίδες και τηλεοπτικά δίκτυα της Βρετανίας και των ΗΠΑ. Ωστόσο αυτό το άρθρο αποτελεί προϊόν δικών μου ιδεών και απόψεων και σκοπό έχει όχι να κατακρίνει τις κυβερνήσεις των πρωταγωνιστών κρατών αλλά όλους τους λαούς που είτε υποθάλπουν πολεμικές ενέργειες παγκοσμίως είτε αδιαφορούν, εγκληματικά για το ανθρώπινο γένος.

Τηλέμαχος Μπεριάτος, 10 Ιουλίου 2005