Το μνημόσυνο των πέντε

Μία απʼ τις πολλές επικίνδυνες εστίες της Εθνική Αντίστασης για τους Γερμανούς κατακτητές, στάθηκε η Αγία Θέκλη, χωριό που βρίσκεται στην καρδιά της Παλικής. Αιτία γύρευαν οι Γερμανοί για να κάμψουν το φρόνημα των αντιστασιακών κατοίκων του χωριού και η ευκαιρία τους δόθηκε με τη βοήθεια που τους έδωσαν οι ντόπιοι καταδότες.

Με βάση αυτή την επιδίωξη οι ισχυρές δυνάμεις των κατακτητών που στάθμευαν στην Επαγγελματική Σχολή Ληξουρίου, όρμισαν ένοπλοι στις 5 προς 6 του Μάη 1944, στο χωριό και το μπλοκάρισαν απʼ όλες σχεδόν τις πλευρές. Οι κάτοικοι κάτω από την απειλή των αυτομάτων του κατακτητή συγκεντρώθηκαν στην πλατεία του χωριού, κάποιοι όμως κατάφεραν και διέφυγαν.

Έπειτα οι Γερμανοί με τη βοήθεια των καταδοτών πήραν 5 αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης, έκαψαν σπίτια, έκαμαν καταστροφές και έφυγαν μεταφέροντας τους αντιστασιακούς στις φυλακές του Αργοστολίου.

Οι 5 αγωνιστές ήταν:
1. Διονύσης Ρατσιάτος καθηγητής φιλόλογος. «Ο γιος του παπα-Ρατσιάτου όπως τον αποκαλούσαν και διακρίνετο για το εξαιρετικό ύφος του. Ήταν δε 43 χρόνων.
2. Αντώνιος Ληξουριωτάτος, ετών 35.
3. Σπύρος Αναλυτής, τελειόφοιτος του Γυμνασίου 22 ετών, Επονίτης (ονομαζόμενος Κανάρης).
4. Γαβρίλης Ραλλάτος, γεωργός 60 ετών.
5. Βασίλειος Ραλλάτος, γιος του Γαβρίλη, ετών 25

Τους κράτησαν πάνω από 20 μέρες στις φυλακές του Αργοστολίου, όπου και τους βασάνισαν απάνθρωπα. Τις 5 Ιουνίου του 1944 τους μετέφεραν από το Αργοστόλι στο Ληξούρι με καΐκι και με ισχυρή συνοδεία. Στην αποβίβαση τους υποδέχτηκε ομάδα καταδοτών με επικεφαλής τον προδότη Φλωριά Κουρούκλη.

Οι Γερμανοί μετέφεραν τους φυλακισμένους στα υπόγεια του Α΄ Δημοτικού Σχολείου Ληξουρίου. Τις 5 το απόγευμα μια ισχυρή συνοδεία από Γερμανούς ξεκίνησε από το Σχολείο και κατευθύνθηκε στην τότε πλατεία Πετρίτση, πίσω απʼ το «Μαρκάτο», σήμερα Πλατεία Εθνικής Αντίστασης. Ωστόσο με διαταγή των Γερμανών είχαν συγκεντρωθεί, άνδρες γυναίκες, νέοι γέροι και παιδιά στο χώρο του απαγχονισμού για να παρακολουθήσουν καταναγκαστικά.

Οι Γερμανοί στήνουν τις 5 αγχόνες σε δύο πλατάνια της Πλατείας Πετρίτση – 4 στον ένα πλάτανο για τους τέσσαρους νέους και μια αγχόνη στον άλλο για τον γέρο Γαβρίλη.

Περήφανοι με ψηλά το Κεφάλι βάδισαν προς τις αγχόνες οι πέντε αυτές μορφές.

Τραγικά μας ενημερώνει ο Ιστορικός Σπύρος Δ. Λουκάτος σε βιβλίο του για εκείνη την ημέρα. «…Αυτή, η θηριωδία των Γερμανών και των καταδοτών τους έφτασε έως το σημείο να απαγχονίσουν νεκρό ήδη τον γέρο Γαβριήλ Ραλλάτο, που δεν άντεξε και στην πορεία προς την αγχόνη, υπέστη θανατηφόρα καρδιακή προσβολή και να επιμείνουν μέχρι το τέλος στον απαγχονισμό του γιου του Βασίλη Ραλλάτου, παρά το γεγονός ότι επί τρεις φορές κόπηκε το σχοινί του απαγχονισμού του, ενώ ήταν περασμένο στο λαιμό του και δεν ήταν ο ίδιος νεκρός ακόμα».

Επίσης ο συγγραφέας και δημοσιογράφος Λευτέρης Ελευθεράτος στο βιβλίο του «Οδοιπορικό Μνήμης στην Κεφαλονιά της Αντίστασης» μας ενημερώνει για τη δικαιολογία που πρόβαλαν οι Γερμανοί για την εκτέλεση των πέντε αγωνιστών.

«Οι εκτελεσθέντες συμμετείχαν ως υπαρχηγοί(!) της Κουμμουνιστικής Οργανώσεως Ε.Α.Μ.» και «Έφερον ακέραιαν την ευθύνη δια την δολοφονία του Προέδρου της Κοινότητας Βόβυκες» και την επίθεση ενάντιον του υποδιοικητή της Χωροφυλακής αντιπασπιστή Νερατζίνη, «πυροβολήσαντες αυτόν και τραυματίσαντες ελαφρώς εις Ληξούριον»!

Η φοβερή αυτή εκτέλεση τελείωσε αφού διατάχτηκε να ξεκρεμαστούν οι νεκροί και να ταφούν έξω από την πόλη σε κοινό τάφο. Ενώ το κοινό που παρακολούθησε καταναγκαστικά άρχισε να διαλύεται. Ο καταδότης Φλωριάς Κουρούκλης έδωσε τα θερμά του συγχαρητήρια στους Γερμανούς.

Βιβλιογραφία – Πηγές:
1. «Ιόνιος Ηχώ», τεύχος 208-209, Νοέμβριος Δεκέμβριος 1963 σ.σ. 15-18
2. Λευτέρης Ελυθεράτος, «Οδοιπορικό Μνήμης στην Κεφαλονιά της Αντίστασης»
Έκδοση Κ.Μ.Ι.Ε.Α. Αθήνα 1998
3. Σπύρου Δ. Λουκάτου «Τα χρόνια της Ιταλικής και Γερμανικής κατοχής και της
Εθνικής Αντίστασης στην Κεφαλονιά και την Ιθάκη» Τ. 3ος Αθήνα 1991
Κάθε χρόνο το μνημόσυνο γίνεται την πρώτη Κυριακή του Ιουνίου. Ειδικά για φέτος που αναμένεται να παρευρεθεί κάποιος από τους συγγενείς ενός από τους 5 εκτελεσθέντες, το μνημόσυνο θα γίνει στις 24 Ιουνίου.

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΕΝΤΕ
Το ποίημα αυτό είναι του Γεράσιμου Γεωργίου Αντωνάτου (Νταβέλη), ποιητή και φιλόσοφου. Το κατέγραψα από τη μνήμη του Χαράλαμπου Ανδρέα Γιουλάτου (Λιοπίρη) – Ρίφι Παλικής, 2002. Δημοσιεύεται δε για πρώτη φορά.

Πένθιμα κράζει η καμπάνα
κλαίει το άμοιρο κορμί
κλαίει την έρημη τη μάνα
που την επνίγουν οι λυγμοί.
Κλαίει του ήρωα τα νιάτα,
τη τόλμη τη παλικαριά,
που πέθανε για το λαό μας,
έπεσε για τη λευτεριά.
Υπήρξε δούλος μιας ιδέας
ήτανε ξάστερο μυαλό
κιʼ αγωνιζότανε με πίστη
για του λαού μας το καλό.
Προδότες κι άτιμοι φασίστες
υπάρχει δίκης οφθαλμός
Είνʼ οι γενναίοι ΕΛΑΣΙΤΕΣ
πουνʼ του λαού μας ο παλμός.
Όπου κι αν πάτε θα σας πιάσουν
θα σας χτυπήσουν στην καρδιά
θα σας γκρεμίσουν τα σπίτια
(αυτά τα αγέροχα;) τα παιδιά.