Παναϊτ Ιστράτι ο μεγάλος άγνωστος Κεφαλονίτης συγγραφέας

Γιος ενός Κεφαλονίτη τυχοδιώκτη, που δεν τον γνώρισε ποτέ, και μίας Ρουμάνας βιοπαλαίστριας. Ο Παναϊτ Ιστράτι γεννήθηκε στην Βραϊλα της Ρουμανίας το 1884 Τον αποκάλεσαν ο «Γκόρκι τον Βαλκανίων», περιπλανήθηκε σε έναν κόσμο που ζούσε δραματικές ανακατατάξεις συλλέγοντας εμπειρίες, την πηγή δημιουργίας του έργου του. Στρατεύθηκε σε επαναστατικά κινήματα.Συναντήθηκε με τα κορυφαία πνεύματα της εποχής του αναζητώντας απαντήσεις στα ερωτήματα που τον βασάνιζαν και που τον οδηγούσαν όλο και πιο μακριά στο ταξίδι του στον κόσμο.

Αυτοδίδακτος στα Ελληνικά, τα Γαλλικά, τα Ρώσικα, τα Ιταλικά και σε άλλες γλώσσες της Μεσογείου περιπλανήθηκε στα μήκη και τα πλάτη της από την υπερβολική του ανάγκη να μάθει και να αγαπήσει. Στα γαλλικά θα μας αφήσει το ιδιαίτερο συγγραφικό του έργο. Ο Ρομαίν Ρολάν γράφει γι’ αυτόν «Είναι ένας γεννημένος λογοτέχνης, ένας διηγηματογράφος της ανατολής που μαγεύεται και συγκινείται ό της ίδιες του τις διηγήσεις»

Γνωρίστηκα πρώτη φορά με το Παναϊτ Ιστράτη διαβάζοντας την «Αναφορά στον Γκρέκο» του Νίκου Καζαντζάκη. Κανείς Κεφαλονίτης δεν μου είχε αναφέρει έως τότε, έστω την ύπαρξη του, και μου τον σύστησε ένας Κρητικός. Χαθήκαμε μετά για πολλά χρόνια μέχρι που μου έκλεισε το μάτι του μέσω της «Νεραντζούλας» σε ένα υπόγειο βιβλιοπωλείο. Στους λίγους μήνες που έζησα στη Γαλλία κατάλαβα διαβάζοντας και άλλα βιβλία του ότι πρόκειται για κάτι παραπάνω από φίλο για συνοδοιπόρο και αδερφό.

Διαβάζοντας μερικά από τα έργα του βρήκα έναν «κεφαλλήν μεγάθυμο» που έχει μέσα του το μικρόβιο της συνεχούς αναζήτησης της αλήθειας και της περιπέτειας. Ταξιδεύει ασταμάτητα στη ζωή του μα συνάμα διακρίνεται μέσα του και ένας γλυκός νόστος για μία πατρίδα που δεν έχει επισκεφθεί ποτέ. Στο Αναφορά στον Γκρέκο του Καζατζάκη θα το βροντοφωνάξει «είναι Ρωμιός, Κεφαλονίτης φωνάζω αγκαλιάζω, δίνομαι».Αλλά και στο δικό του το έργο δεν χάνει ευκαιρία να δηλώσει την καταγωγή του.

Παρά την αναγνωρισμένη του πατρότητα η Γαλλία και η Ρουμανία ανέλαβαν πρόθυμα την κηδεμονία του συγγραφικού του έργου. Για την Ελλάδα υπήρξε απλώς ένας επικίνδυνος αριστερός επαναστάτης και απ’ ότι φαίνεται η πολιτεία εξακολουθεί να αδιαφορεί. Πολύ λίγα έργα του κυκλοφορούν στα Ελληνικά μεταξύ των οποίων τα «Νεραντζούλα», «Κυρά Κυραλίνα» , «Προς την άλλη φλόγα» και «Μπάρμπά Αγγελής» όταν έχουν είδη μεταφραστεί και κυκλοφορήσει σε πολλές άλλες γλώσσες του κόσμου.

Αδιαφορούν οι εκδοτικοί οίκοι αφήνοντας ανεκμετάλλευτη μία φλέβα πολιτισμού στο βωμό του εύκολου κέρδους κάνοντας έτσι πιο εμπορικές λογοτεχνικές επιλογές. Αναπάντεχα και οι αναγνώστες δεν ξέρουν ποιος είναι .Δεν τους τον σύστησε κανείς ούτε έχουν δείγματα της λογοτεχνικής του γραφής. Τα αποτελέσματα της αναζήτησης του Παναϊτ Ιστράτι μέσω του Internet στην ελληνική γλώσσα είναι μέτρια . Στις βιβλιοθήκες της Κεφαλονιάς δεν υπάρχουν τα βιβλία του ούτε τον γνωρίζουν οι βιβλιοθηκονόμοι

Προσωπικά νιώθω τον Παναϊτ Ιστράτι σαν αναπόσπαστο κομμάτι της κεφαλονίτικης πολιτιστικής κληρονομιάς. Τον βλέπω σαν άλλη μία απόδειξη της ατέρμονης μοίρας του Κεφαλονίτη που είναι συνυφασμένη με την περιπλάνηση, την μετανάστευση και την αναζήτηση.